بازارهای فلزات گران بها و ارز به دلیل نوسانات زیاد و حجم قابل توجه و سرنوشت ساز از جذاب‌ترین بازارهای مالی به شمار می‌روند. هم اکنون میلیون‌ها نفر از گوشه و کنار جهان با ارتباطات اینترنتی در کنار بانک‌ها و مؤسس‌ها بزرگ مالی مشغول داد و ستد در این بازارها با اهداف مختلف هستند. حضور در این بازارها برای همه فعالین اقتصادی بسیار جذاب است. اما برای دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کشورها رفتار این بازارها بسیار حیاتی و تعیین کننده است. هرگونه تغییر اساسی در این بازارها موجب شکست یا موفقیت بیش از انتظار سیاست‌های اقتصادی دولت و بانک مرکزی کشورها می‌شود.
با این اوصاف، با یک پیش داوری منطقی ولی نه چندان مستدل می‌توان ادعا کرد که بانک‌های مرکزی و دولت‌ها، به خصوص بانک مرکزی و دولت ایالات متحده آمریکا، بیشترین نقش را در نوسانات این بازارها دارند. اما نتایج بسیاری از مطالعات علمی نشان می‌دهد که نوسانات آنی و کوتاه مدت این بازارها بیشتر تابع عرضه، تقاضا و بازار گردانی سرمایه گذاران کوچک و بزرگ می‌باشد. بدیهی است سیاست‌های پولی و ارزی بانک مرکزی و دولت ایالات متحده آمریکا و سایر دول صاحب سهم در اقتصاد جهانی بیشترین نقش را در تغییرات بلند مدت این بازارها ایفا می‌کنند.
مقدمه فوق گویای اهمیت بورس‌های فلزات گران بها و ارز در اقتصاد کشورهاست. از یک سو سیاست‌های ارزی و پولی کشورها در گرو عملکرد صحیح و بدون نقص این دو بازار بوده و از سوی دیگر نوسانات این بازارها اعتبار و عملکرد بانک مرکزی کشورها را مورد قضاوت قرار می‌دهد. گرچه سایر بازارهای مالی نیز نقش بسزایی در جایگاه و اعتبار اقتصادی کشورها ایفا می‌کنند، ولیکن این دو بازار به توانمندی سیاست‌های اقتصادی کشورها به ویژه درجه اعتبار بانک مرکزی پرتوافکنی می‌کند.
در این میان سیاست‌گذاران اقتصادی کشور با توجه به اهمیت روز افزون بازار فلزات گران بها و ارزهای خارجی، ابتدا اقدام به ایجاد بورس معاملات آتی سکه طلا نموده و هم اکنون نیز در شرف راه اندازی بورس ارز می‌باشند. بدیهی است که با اضافه شدن ابزارهای پیشرفته مالی، در این حوزه شاهد یک بازار بسیار حجیم و فراگیر خواهیم بود که بر بازار سرمایه کشور سایه می‌افکند؛ لذا فعالین این بازارها می‌توانند موجب گردش مالی بالایی در کشور شوند. تجربه کوتاه مدت بورس آتی سکه بهار آزادی حاکی از گردش مالی بالاتر آن نسبت به بورس اوراق بهادار کشور است.
حجم قابل توجه معاملات آتی سکه طلا اهمیت آن را برای فعالین بازارهای مالی کاملاً روشن ساخته و این فعالین بیش از پیش تشنه تحلیل‌های کاربردی در این حوزه می‌باشند. تجربه نیز نشانگر آن است که نوسانات بازارهای جهانی تأثیر انکار ناپذیری بر نوسانات بازار معاملات آتی سکه طلا در ایران دارد؛ لذا بدیهی است که یک تحلیل کاربردی از بازارهای جهانی و تلفیق آن با اطلاعات بازار داخلی برای فعالین این حوزه بسیار مفید فایده خواهد بود.
متخصصین شرکت کارگزاری به پرور از شماره آینده این نشریه و در همین بخش اقدام به تحلیل بازار جهانی ارز و طلا و رخدادهای جاری و آینده کشور خواهند نمود. اما در این شماره برای آشنایی بیشتر آن دسته از خوانندگان که تاکنون بازارهای جهانی طلا و ارز را کمتر مطالعه نموده و با کلیات آن نا آشنا هستند، مقدمه ای بر بازار طلا ارائه می‌شود.
طلا یک فلز کمیاب است، به گزارش USGS (سازمان زمین شناسی آمریکا) در حال حاضر منابع طلای جهان در حدود یک صد هزار تن و ذخیره قطعی طلای جهان چهل و نه هزار تن برآورد شده است. استخراج این فلز ارزشمند بسیار کند صورت می‌گیرد، با توجه به رشد جمعیت و به دنبال آن افزایش تقاضا قیمت آن نیز افزایش می‌یابد.
طلا علاوه بر حفظ ارزش خود در طول زمان قابلیت نقد شوندگی بالایی دارد که روز به روز به محبوبیت آن افزوده است. در واقع طلا یک وسیله داد و ستد یا یک ارز بین‌المللی معتبر است که با ارزهای دیگر دنیا مانند دلار آمریکا در رقابت است. در دوره نظام استاندارد طلا در آمریکا یعنی قبل از سال 1971 ارزش دلار آمریکا بر مبنای طلا بود و دلار و طلا با نسبتی ثابت به یکدیگر تبدیل می‌شدند، در مقایسه با آن زمان امروز ارزش دلار در برابر طلا، یک دهم شده است.
با توجه به اتفاقات رخ داده در اقتصاد جهانی قیمت طلا در ده سال گذشته افزایش قابل ملاحظه ای داشته است، هر چه اقتصاد جهانی ضعیف‌تر می‌شود و نرخ تورم بالا می‌رود، ارزهای متداول جهان کم ارزش‌تر می‌شوند و قیمت طلا بالاتر می‌رود.
قیمت طلا نسبت به ارزهای مختلف جهان از روی عرضه و تقاضا به دست می‌آید. اما در این میان بانک‌های قدرتمند جهان به ویژه بانک مرکزی آمریکا می‌توانند به پشتوانه ذخایر طلا و سرمایه خود در عرضه و تقاضا مداخله کرده و قیمت طلا یا برابری نرخ دلار با سایر ارزهای دیگر جهان را تغییر دهند.
طلا سرمایه ای امن و کالایی مستقل است و تبدیل سرمایه به طلا موجب کاهش ریسک می‌شود. در چند دهه گذشته و به خصوص در چند سال اخیر معاملات آتی طلا (Gold Futures)، به دلیل سهولت قابل توجه نسبت به سرمایه گذاری فیزیکی بر روی طلا، رشد چشمگیری داشته است.
این گونه معاملات، ریسک حمل و نگهداری نداشته و خاصیت اهرمی آن‌ها (Leverage) این امکان را فراهم آورده که بتوان چندین برابر سرمایه موجود معامله انجام داد. این خاصیت سبب ایجاد بازارهای رقابتی کامل شده است. این معاملات به خاطر دارا بودن حجم و تعداد بالا آنچنان بر روی بازار فیزیکی طلا تأثیرگذار بوده که بر اساس مطالعات موجود هم اکنون قیمت طلا بر اساس قیمت بازار آتی نرخ گذاری می‌شود.
اوضاع اقتصادی جهان در ادوار مختلف سبب شده برخی نهادهای مالی بزرگ و ثروتمندان از نقصان ابزارهای مالی استفاده نموده و ثروت را از بدنه اجتماع و سرمایه گذاران خرد به سمت خود هدایت کنند. این گردانندگان بازار با تبلیغات گسترده به وسیله رسانه‌ها، اذهان عمومی را به سمت و سوی مورد نظر خود هدایت کرده و از این طریق سود می‌برند. اما رشد ابزارهای مالی در بازارهای جهانی طلا و ارز و همچنین پیشرفت فن آوری و ارتباطات موجب پیوستگی بازارهای جهانی شده و سامانه های معاملاتی طلا از بورس توکیو تا نیویورک به هم متصل شده و سرمایه گذاران کوچک و بزرگ، 24 ساعته در روند عرضه و تقاضا نقش ایفا می‌کنند. این حضور گسترده سبب کاهش نقش تعیین کننده قدرت‌های اقتصادی و دولت‌ها در این بازارها شده و سود نامتعارف ناشی از هدایت سازمان یافته بازارهای مالی کاهش یافته است.
پیش بینی اجمالی قیمت طلا از دیدگاه بانک‌ها و مؤسس‌ها معتبر جهان:
اکثر تحلیلگران افزایش کنونی قیمت طلا را آغاز یک مسیر روبه رشد می‌دانند.
– کامرز بانک آلمان می‌گوید: طلا بالاخره یک رکورد بالا ثبت خواهد کرد. قیمت طلا (یک انس) تا پایان سال 2012 به حدود 1900 دلار می‌رسد و رکورد ماه سپتامبر سال 2011 در سه ماه اول سال 2013 شکسته خواهد شد.
– بانک سوئیسی UBS پیش بینی می‌کند: قیمت طلا ماه آینده حدود 1850 دلار خواهد بود، این بانک معتقد است به دلیل گزارش ضعیف هفته های گذشته از وضعیت اشتغال در ایالت متحده آمریکا، احتمال قوی وجود دارد، اقداماتی انجام دهد که باعث ظهور مرحله جدیدی از رشد قیمت طلا شود.
– مؤسسات جی پی مورگان و گلدمن ساش آمریکا نیز قیمت انس طلا را تا پایان سال 2012 بیش از 1800 دلار و موسسه کاپیتال اکونومیست و بانک مریل لینچ آمریکا بیش از 2000 دلار پیش بینی کرده‌اند.
عمده تحلیل گران عوامل عمده تأثیرگذار بر افزایش قیمت طلا در دوره پیش رو را: رشد کند اقتصاد جهانی، بحران اقتصادی منطقه یورو، اجرای دور سوم سیاست‌های انبساطی از سوی بانک مرکزی آمریکا، سیاست‌های بانک مرکزی اروپا، کاهش نرخ بهره بانکی در آمریکا، فستیوال‌های چین و هند، تنش‌های سیاسی در کشورهای جهان، بهای نفت در بازارهای جهانی و سیاست‌های ضد تورمی در چین می‌دانند.
در هر شماره به اختصار خواننده را با یکی از اصطلاحات و یا تکنیک‌های کاربردی این بازارها آشنا خواهیم نمود و از شماره آینده ضمن بررسی وضعیت یک ماهه گذشته بازارهای طلا و ارز جهانی، تحلیلی از آینده این بازارها ارائه می‌نماییم.
