حال و هوای اقتصاد ایران و جهان در روز ششم مهرماه ۱۳۴۸:
۵۰ سال پیش در چنین روزی
یک‌شنبه 06/07/48
کشتی آریاناز با رسوم دوران داریوش به آب انداخته شد
واگذاری املاک مزورعی تیمور بختیار به تعاونی‌های کشاورزی، بازدید هیات 15 نفره کارشناسان شوروی از ذوب آهن اصفهان، جزئیات افتتاح پالایشگاه مدرس هندوستان، اعلام زمان و اهداف سفر مک‌نامارا، رئیس بانک جهانی به ایران و جزئیات خبر به آب انداختن کشتی آریاناز از مهم‌ترین خبرهای امروز، یک‌شنبه، ششم مهر 1348 بود.
صبح روز یک‌شنبه عبدالعظیم ولیان، وزیر اصلاحات ارضی و تعاون روستایی، در یک کنفرانس خبری اعلام کرد: «املاک مزروعی بختیار به کشاورزان واگذار شد.» او گفت: «به موجب قانون سلب عناوین و ضبط اموال تیمور بختیار، املاک مزروعی نامبرده در اختیار شرکت‌های سهامی زراعی قرار گرفت.» ولیان گفت: «برای اجرای قانون، نظر به این‌که املاک مزروعی و ماشین‌آلات نامبرده در اختیار وزارت اصلاحات ارضی و تعاون روستایی قرار گرفته، دستور داده شده که بلافاصله یکی از املاک مزروعی نامبرده به مساحت 1800 هکتار در منطقه گلپایگان با کلیه ماشین‌آلات کشاورزی و سه حلقه چاه عمیق در اختیار شرکت سهامی زراعی متشکله در گلپایگان گذارده شود تا بدون فوت وقت، زارعین عضو این شرکت‌ها از پاییز سال جاری از اراضی تیمور بختیار و ماشین‌آلات و چاه‌های آن به نفع خود استفاده کنند.» وزیر اصلاحات اراضی اعلام کرد این امکانات به رایگان در اختیار شرکت‌های زراعی قرار می‌گیرد. بر اساس اعلام او، طرح‌های مشابهی برای زمین‌های بختیار در اورگان چهارمحال و بختیاری و کردکوی گرگان در دست تهیه است. ولیان همچنین گفت: «از باغ کشاورزی تیمور بختیار در کردکوی و باغ پسته نامبرده در وداع گلپایگان نیز زارعین عضو شرکت‌های سهامی زراعی و تعاون روستایی استفاده خواهند کرد.»
روزنامه‌های امروز، جزئیاتی را از مراسم به آب انداختن کشتی آریاناز در بندر آنورس بلژیک به آب انداختند. طبق این جزئیات مشخص شد «رسومات دوران داریوش» در مراسم به اجرا درآمده است: «آب 4 رودخانه از 4 گوشه کشور؛ ارس، تجن، هیرمند، کرخه، به وسیله 4 دختر ایرانی که از 4 نقطه کشور انتخاب شده بودند، در کوزه‌هایی به بلژیک حمل شد. هنگام به آب انداختن کشتی، یک کوزه محتوی از آب آمیخته این چهار رودخانه به بدنه آن آویخته شد و چهار دحتر مذکور نیز با لباس‌های محلی خود در چهار گوشه سکوی حرکت کشتی قرار گرفتند.» آریاناز نخستین کشتی سفارشی کشتیرانی ملی آریا است که 15هزار و 700 تن ظرفیت و 19 گره دریایی سرعت دارد و به یک جرثقیل 200 تنی مجهز است. در مراسم به آب انداختن این کشتی، شاهدخت اشرف پهلوی، والاحضرت آلبرت، ولیعهد بلژیک و همسرشان، شاهزداه خانم پائولا حضور داشتند.
امروز همچنین اعلام شد تولید نفت ایران در حوزه قرارداد طی ماه اوت نسبت به ژوئیه، 423 هزارتن افزایش یافته و از 13 میلیون تن فراتر رفته است. طبق گزارش شرکت‌های عامل قرارداد، در ماه اوت ۸۲ میلیون و ۹۶۹ هزار بشکه نفت برای اعضای کنسرسیوم و ۵۲۱ هزار و ۳۸ بشکه برای شرکت ملی نفت ایران به خارج از کشور صادر شده است.
دکتر امیرعلی شیبانی، مدیرعامل شرکت ملی ذوب آهن ایران، ضمن اعلام سفر یک هیات از کارشناسان روس برای بررسی افزایش ظرفیت تولید گفت: «در مرحله اول بهره‌برداری که از 1350 آغاز می‌شود، بین 800 تا 900 هزار تن فولاد خام تولید می‌شود و در مرحله دوم که احتمالا در 1352 خواهد بود، تولید فولاد کارخانه در حدود 2 میلیون تن پیش‌بینی می‌شود.» شیبانی مصرف روزافزون آهن‌آلات در داخل کشور را دلیل فازبندی طرح توسعه کارخانه دانست و گفت: «کارشناسان زبده شوروی به اتفاق کارشناسان و متخصصین ایرانی ذوب آهن، آخرین مطالعات را درباره میزان تولید قطعی ذوب آهن انجام می‌دهند.»
روزنامه‌های امروز، جزئیات بیشتری از مراسم افتتاح پالایشگاه مَدرس هندوستان منتشر کردند که با مشارکت ایران و با هدف تصفیه نفت خام حوزه داریوش در فلات قاره ساخته شده است. دکتر منوچهر اقبال، رئیس هیات‌مدیره و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، در سخنانی در مراسم مذکور، ضمن اشاره به نتایج درخشان همکاری‌های دو ملت در قرن هفدهم که ثمره‌ای چون بنای تاج‌محل داشت، پالایشگاه مدرس را نشانه همکاری‌های دو کشور در قرن بیستم دانست و گفت: «من اطمینان دارم که ایجاد پالایشگاه مدرس و کارخانجات کود شیمیائی در هندوستان و همکاری ما در فلات قاره به نحو بارزی نشان‌دهنده علاقه عمیق ایران به توسعه روزافزون این همکاری‌ها بوده و صمیمانه امیدوارم هماهنگی و همکاری‌هایی که منجر به برگزاری این مراسم فرخنده گردیده است، در طرح‌های دیگر با مراسم باشکوه‌تری در آینده تجدید گردد.»
اما شاید بتوان مهم‌ترین خبر روز را سفر قریب‌الوقوع رابرت مک‌نامارا، وزیر دفاع سابق ایلات متحده و رئیس فعلی بانک جهانی به کشور دانست. موضوع سفر او، «مذاکره با مقامات دولت پیرامون امکانات پرداخت وام‌های طویل‌المدت به ایران» عنوان شد: «همراه مک‌نامارا، چند تن از کارشناسان بانک جهانی و آشنا به ترقیات و تحولات صنعتی ایران از جمله دیوید لیلیانتال، سرمایه‌دار معروف امریکایی و رئیس شرکت عمران و منابع که مسئولیت پروژه همران خوزستان را در سال 1955 برعهده گرفت به ایران می‌آیند.»
روزنامه اطلاعات از قول «منابع نزدیک به مذاکرات» اعلام کرد میزان وام درخواستی ایران در حدود 200 میلیون دلار در مرحله اول است و طرح‌هایی که با استفاده از این وام به مرحله اجرا درمی‌آید «اغلب در زمینه توسعه شبکه‌های برق، مخابرات، صنایع دارویی و غذایی و طرح‌های کشاورزی» است. نکته جالب توجه در گزارش‌های مربوط به این خبر، آن است که دولت ایران اخیرا سیاست جدید را پیش گرفته که بر اساس آن «از دریافت وام‌های ناچیز و کوتاه‌مدت از منابع خارجی» خودداری خواهد کرد. گفته شده این سیاست برای کارشناسان بانک جهانی تشریح شده و مورد موافقت آنان قرار گرفته است.
یک خبر جالب دیگر امروز، در روزنامه مرد مبارز منتشر شد. در این خبر آمده بود: «از طرف یک کمپانی تولید سیگار ایالات متحده، پیشنهاد مهمی تسلیم ایران شده است. در این پیشنهاد قید گردیده که کمپانی تهیه‌کننده سیگار مالبرو آماده است در قبال خریداری توتون ایران، در سال 30 میلیون جعبه سیگار خارجی را با قیمت 5 الی 8 ریال تحویل ایران بدهد تا دخانیات در ازای تحویل توتون، سیگارهای مذکور را با قیمت 25 ریال در بازار تهران به فروش برساند.»
دیگر خبرهای اقتصادی امروز عبارت بودند از:
- نماینده برنامه عمران ملل متحد با عبدالمجید مجیدی، وزیر کار و امور اجتماعی دیدار کرد.
- بانک رهنی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد به متقاضیان ظرف ۱۵ روز وام می‌دهد.
- گزارش کارشناسان ژاپنی به شهرداری تهران: خیابان‌های تخت جمشید، مولوی، سی‌متری و شهباز دوطبقه شود. طی 5 سال، ساخت مترو را آغاز کنید.
- سخنگوی وزارت راه: ایران زودتر از دیگر کشورها تعهد خود به احداث شاه‌راه آسیایی را انجام می‌دهد. این شاه‌راه ۲هزار کیلومتری از بازرگان تا کال‌کله در مرز افغانستان امتداد می‌یابد.
- به دعوت حزب ایران نوین، کنفرانس شهرداران و اعضای انجمن شهر سراسر کشور در تهران برگزار می‌شود.
- بانک کشاورزی از ابتدای سال تا پایان مرداد با مراجعه واحد سیار خود به 871 ده، درخواست 22هزار و 902 دهقان برای دریافت وام را پذیرفته و 158 میلیون ریال وام در اختیار آنان قرار داده است.
