واردات بخش تولید را بی انگیزه کرده است

پرویز کاظمی – وزیر اسبق رفاه

رتبه صد و بیستم ایران در فضای کسب وکار را چطور تحلیل می کنید؟
برای اینکه بتوانم به سئوال شما پاسخ بدهم ، لازم می دانم اشاره ای به پتانسیل هایی داشته باشم که کشور از آن برخوردار است. جمعیت جوان ایران که به طور طبیعی آماده حضور در بخش تولید هستند ، نسبت به استانداردهای جهانی وضعیت مطلوبی به لحاظ دانش و انگیزه دارند. همچنین منابع زمینی و زیرزمینی که به طور طبیعی از الزمات تولید هستند را در اختیار داریم. این شرایط نشانگر این است که اگر اراده ای جدی و برنامه ای منطبق بر نیازها و واقعیت های اقتصادی را مد نظر قرار بدهیم ، می توانیم قدم های مثبتی برای شکوفایی اقتصادی برداریم. با این شرایط و در جواب سئوال شما باید گفت که نه ، رتبه 120 به هیچ وجه نمی تواند جایگاهی مطلوب برای ایران تلقی شود.

دلیل چنین واقعیت نامطلوب و هزینه سازی را چه می دانید؟
برای رسیدن به دلیل رکود در تولید و فضای نامطلوب کسب وکار ، علت های متعددی را می توان نام برد. اما به نظر من مهم ترین دلیل واردات بی رویه است. تاکید می کنم باید به طور جدی به این نتیجه برسیم که از واردات بی رویه جلوگیری کنیم و اقلامی را که در داخل امکان تولیدشان را داریم ، به هیچ وجه از کشورهای دیگر خریداری نکنیم. وقتی واردات زیاد است ، تولیدکننده داخلی اصلا انگیزه ای برای بهبود تولیدات خود ندارد و وقتی انگیزه نباشد ، بخش تولید قدرتمند نخواهد بود. در نتیجه مطالبه بهبود روندها و اصلاح شرایط را هم نخواهد داشت. به عبارت دیگر شرایط فعلی کسب وکار ناشی از عدم مطالبه بنگاه هاست.

این بحث واردات بی رویه چرا تمام نمی شود ؟
تصمیم برای واردات گاهی دلایل غیراقتصادی هم دارد و در نتیجه ترجیحات سیاسی شکل می گیرد. به عنوان مثال در دولت نهم به برخی از کشورها نگاهی توام با افراط وجود داشت و به همین دلیل ، آن موقع اراده این بود که تحت هر شرایطی از چین کالا خریداری کنیم تا آنها در روزهایی که نظام بین الملل انواع تهدید و تحدیدها را متوجه ایران می کرد ، از ما حمایت کنند که البته چینی ها به دلیل اینکه در اقلیت بودند ، عملا نمی توانستند در منازعات بین المللی ، کاری برای ایران انجام بدهند.

جهت گیری های دولت آقای روحانی در اقتصاد را چگونه ارزیابی می کنید ؟
در مقام مقایسه و با وجود همه بحث هایی که درباره ناکارآمدی اقتصادی دولت یازدهم طرح می شود ، فقط به قول معروف باید گفت « این کجا و آن کجا » . در بحث واردات به طور ملموسی تلاش روحانی و همکارانش این است که فضای اقتصادی را ترمیم کنند و ترمیم به دست نمی آید ، الا اینکه نیاز خودمان را از بازار جهانی کم کنیم. البته این را هم باید در نظر داشت که ایران به تازگی این فرصت را پیدا کرده تا به اقتصادش سر و سامان بدهد.

قانون بهبود فضای کسب وکار را کارا می دانید ؟
حتما اشکالاتی دارد. برای نمونه باید این الزام را برای نظام بانکداری بگذارند که در اعطای تسهیلات به تولیدکننده بهتر عمل کند. تنها در این صورت تولیدکنندگان می توانند از امکان مالی لازم برای فعالیت برخوردار شوند. نکته مهم دیگر هم به بحث مالیاتی برمی گردد. با وجود مهم بودن درآمدهای مالیاتی برای دولت ، می توان سازوکاری را تعیین کرد که تولیدکنندگان فشار کمتری را برای پرداخت مالیات تحمل کنند و از این طریق فضا را برای تولید مهیا ببیند.

یکی دیگر از بحث های مرتبط با تولید و رونق کسب وکار ، بالابودن میزان قاچاق در کشور است. نظر شما در این باره چیست؟
تاثیر قاچاق بر فضای کسب وکار هم مشابه تاثیر واردات بی رویه است با این تفاوت که از واردات ، دولت عایدی دارد و از قاچاق ندارد. قاچاق کالای خارجی را ارزان تر به دست مشتریان می رساند و واضح است که در چنین شرایطی ، کالاهایی که در داخل تولید می شوند ، با بی توجهی مشتریان مواجه می شوند. به همین دلیل است که بنگاه های تولیدی ایران روز به روز به ورطه ورشکستگی و تعطیلی کشیده می شوند. به نظر من دولت و نهادهای دیگر به قدر کافی پتاسیل ممانعت از قاچاق را دارند و فقط یک اراده جدی لازم است. آمار رسمی هم از این حکایت دارد که میزان قاچاق کاهش چشمگیری داشته و با آنچه در سال های پیش اتفاق می افتاد ، قابل قیاس نیست.

سعید شمس