شهرام دبیری را به عنوان فردی متخصص و شخصیتی منظم، کوشا و جدی و در عین حال خوش برخورد، مردم‌دار و صمیمی می شناسیم. فردی که با حضور در جایگاه پزشک متخصص و در کسوت استادی، بنیان‌گذاری مدرسه و باشگاه فوتبال، عضویت در دوره های مختلف شورای اسلامی شهر تبریز، سکانداری تکمیل بیمارستانی درشان تبریز و بسیاری دیگر از فعالیت های اجتماعی اش به چهره ای محبوب برای تبریزی ها بدل شده است. همه این موارد کافی است تا برای تکمیل پرونده این شماره کارایی به دفتر پرمشغله رئیس شورای اسلامی شهر تبریز رویم تا به تحلیل زندگی در تبریز از منظر وی بپردازیم.آنچه در ذیل می آید نتیجه این مصاحبه است.
کارایی :آقای دکتر نقاط قوت و ضعف تبریز را پس از سال‌هایی که در حوزه‌ی مدیریت این شهر صرف کرده‌اید در چه میدانید؟ به بیانی دیگر تبریز را چگونه جایی برای زندگی می بینید؟
دبیری :شهر تبریز با قدمت چند هزارساله‌اش و این که پس از چندین بار در اثر زلزله‌های متعدد با خاک یکسان شده است، از نظر پیشینه و تاریخ شهری بسیار قدیمی است. اما این شهر از همان ابتدا برای این تعداد جمعیت و خودرو طراحی نشده است. در شهر هنوز هم کوچه‌ها و بن‌بست‌های تنگ وجود دارد و هنوز هم خانه‌های قدیمی بخش بزرگی از شهر را تشکیل می‌دهد و در کنار این مسائل مسئله‌ی حاشیه‌نشینی هم در آن مشکلات بزرگی را ایجاد کرده است که شاید به این وسعت در هیچ شهر ایران وجود نداشته باشد. در واقع عده‌ای از شهرها و روستاهای اطراف با انگیزه‌های گوناگون که مهمترینشان اقتصادی بوده است برای زندگی به تبریز هجوم آورده‌اند و چون نتوانسته‌اند در خود شهر جایگاهی پیدا کنند به حاشیه‌نشینی روی آورده‌اند. تعدادی دلال هم زمین‌ها را تقسیم کرده‌اند و به این ترتیب ساخت و سازهای غیرمجاز چهره‌ی شهر را خراب کرده‌اند. این ها خانه‌هایی هستند که اصلاً خوب طراحی نشده‌اند و مقاوم‌سازی نشده‌اند و برخی خدمات در این محلات وجود ندارد و طراحی خود محلات هم اصلاً مناسب نیستند. در واقع این محلات اصلاً برای زندگی مناسب نبوده و زیبنده‌ی چهره‌ی شهر تبریز نیستند. به هر حال این ها مشکلاتی است که به ما ارث رسیده‌اند. گذشته از تمام این موارد به دلیل وجود کارخانه‌های متعدد مشکل آلودگی هوا هم در تبریز وجود داشته که در حال حاضر هم همچنان وجود دارد، این امر به جز کارخانه‌ها ریشه در افزایش وسائط نقلیه نیز دارد. البته درنتیجه‌ی افزایش این خودروها معضل ترافیک هم به معضلات شهر افزوده شده است. بیکاری هم از مشکلاتی است که در شهرمان وجود دارد که البته این مسئله در کشور عمومیت دارد اما به هر حال این امر هم از مشکلات اصلی شهرمان است.
نقاط قوت شهر را هم می‌توان در بلندمرتبه سازی‌ها و مسیرگشائی ها جستجو کرد که در عمل به بازسازی بافت فرسوده‌ی شهر هم منجر شده است. شهر ما شهری است بسیار پاکیزه و ضمناً شهر بدون گداست که همه شان نقاط قوت آن هستند. نقاط دیدنی و گردشگری و فرهنگی و تاریخی تبریز هم از نقاط قوتی هستند که می‌توانند به توسعه‌ی آن بسیار کمک کنند. ما هم در این دوره‌ی شورا سعی کرده‌ایم با تقویت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی پروژه‌های شهری را پیش ببریم، و از این رهگذر رونق اقتصادی ایجاد کنیم و نیز به رفع مشکل بیکاری کمک نماییم. تلاش کرده‌ایم تسهیلاتی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهیم و تبریز را به عنوان شهر امن برای سرمایه‌گذاری معرفی کنیم و از این طریق سعی کرده‌ایم سرمایه‌های سرگردان را جذب کنیم. نمونه‌ی بارز این امر پروژه‌ی لاله پارک است که هم خدماتی به مردم شهر ارائه می‌کند و هم برای حدود هزار و پانصد نفر از جوانان تبریز ایجاد اشتغال کرده است. اگر ما بتوانیم اعتبارات لازم را برای سرمایه‌گذاری در ده پروژه‌ی این چنینی جلب کنیم، خواهیم توانست تأثیر بسیار خوبی بر اشتغال جوانان شهر بگذاریم.
کارایی :به نظر شما چگونه می توان تبریز را به جایی بهتر برای زندگی بدل کرد؟
دبیری :باید مردم تبریز در یک شهر سالم زندگی کنند تا خودشان هم بتوانند سالم زندگی کنند. این مهمترین شاخصی است که باید مورد توجه واقع شود. اما متأسفانه در بسیاری از موارد، مورد توجه قرار نمی‌گیرد. ما باید بتوانیم با کاهش آلودگی هوا، تقویت سیستم حمل و نقل عمومی، راه‌اندازی مترو، خرید اتوبوس، افزایش سرانه‌ی فضای سبز، و دیگر عوامل تلاش کنیم که محیطی سالم را برای زندگی شهروندان تبریزی فراهم کنیم. از سوی دیگر هم تلاش داشته‌ایم با راه‌اندازی خانه‌های سلامت و اجرای پروژه‌هایی چون سنجش عدالت در سلامت شهری، مشکلات مردم را تشخیص داده و حل کنیم. البته این اقدامات باید به صورت مستمر انجام شوند تا شهروندانمان بتوانند در یک سلامتی دائمی زندگی کنند.
کارایی :خود شهروندان تبریزی کجای این ماجرا قرار دارند؟
دبیری :باید فرهنگ شهروندی رعایت شود، که ما هم وظیفه داریم فرهنگ شهروندی را از طریق آموزش بهبود دهیم و بعد از آن هم بر اجرای آن آموزش‌ها نظارت کنیم. برای این کارها هم باید برنامه داشته باشیم. مثلاً کار کنیم روی امنیت عابر پیاده و بعد هم بر اجرای آموزش‌ها با ابزارهایی که داریم و یا طراحی می‌کنیم، نظارت کنیم. مشکلات هم در همین مسئله‌ی ابتدایی، طیف بسیار وسیعی را شامل می‌شود. ما خانه‌هایی را داریم که درشان مستقیماً به خیابان باز می‌شود. از طرف دیگر هم عابرانی را داریم که از روی خط عابر پیاده عبور نمی‌کنند. وظیفه‌ی ما این است که در عین اینکه آموزش می‌دهیم زیرساخت‌ها را هم آماده کنیم. باید پیاده‌رو، خط عابر پیاده، و مسیرهای خاص معلولان را ایجاد کنیم و بعد از مردم بخواهیم که از این زیرساخت‌هایی که درست ایجاد شده‌اند، استفاده کنند و بر این استفاده هم نظارت کامل داشته باشیم. وقتی که انتظار داریم شهروند تبریزی مسائل ترافیکی را رعایت کند، به عنوان مثال بین خطوط رانندگی کند، باید خط کشی‌ها را درست و به موقع انجام دهیم و بعد به اجرای قانون هم نظارت داشته باشیم. باید آن قدر این کارها را تکرار کنیم تا بالاخره تبدیل به عادت شوند و کاملاً عادی شوند. اگر شما زیرساخت‌ها را نداشته باشید، نمی‌توانید از کسی انتظار رعایت چیزی را داشته باشید. همین طور است اگر آموزش نداده باشید و باز هم چنین است اگر نظارت نداشته باشید.
کارایی :آیا شورا و شهرداری در این مورد برای آموزش کودکان و نوجوانان با سازمان آموزش و پرورش یا نهادهای دیگر وارد همکاری شده است؟
دبیری :ما در این مورد بیشتر با پلیس راهنمایی و رانندگی وارد تعامل شده‌ایم. این عزیزان توانسته‌اند با جذب نیروهای داوطلب با عنوان همیار پلیس، پلیس یار و پلیس افتخاری که بسیاری از آن ها هم دانش‌آموز هستند گام‌های بسیار بزرگی در این زمینه بردارند. حالا دیگر تعداد کودکان و نوجوانانی که پدر و مادرانشان را به رعایت قانون فرا می‌خوانند، بسیار زیادند. البته با آموزش و پرورش هم در این زمینه‌ها همکاری‌های خوبی انجام شده است. البته تمامی این موارد تنها زمانی نتیجه خواهد داد که با کنترل و نظارت به عادت شدنشان کمک شود. برای انجام این کار از نیروی انتظامی مجوزهای لازم را گرفته‌ایم که تعدادی از افراد پس از آموزش‌های لازم در سطح شهر مستقر شده و بر رعایت مقررات آموزش داده شده، نظارت و کنترل داشته باشند. من فکر می‌کنم که اگر این اتفاقات بیفتد سطح رضایت شهروندان در شهر بالا می‌رود، چرا که وقتی قانون رعایت نمی‌شود شهروندان به طور ناخودآگاه از یکدیگر رنجیده‌خاطر می‌شوند. این در حالی است که اگر عادات صحیح در ما تثبیت شوند خواهیم توانست با آرامش خاطر در کنار هم زندگی کنیم. ما باید آرامش روحی داشته باشیم تا از تنش دوری کنیم. تنشی که وقتی ایجاد شود به شکل زنجیروار، کل افراد جامعه را درگیر خودش می‌کند.
کارایی :در شورای شهر چه تدبیری برای حل مشکلات و همچنین توسعه‌ی شهری و در نتیجه آرامش شهروندان تبریزی شده است؟
دبیری :مسائل و مشکلات شهر بسیار زیاد است. ما سعی کرده‌ایم بنا بر نظرسنجی‌هایی که از مردم تبریز کرده‌ایم، برنامه‌ریزی کنیم و با برنامه پیش برویم. با همین استدلال برنامه‌ی پنج ساله‌ای برای شهرداری تدوین کرده‌ایم که تمام بودجه ریزی‌ها هم بر اساس آن انجام شده است. البته این برنامه سال آینده به پایان خواهد رسید و باید برنامه‌ی پنج ساله‌ی جدیدی را به تصویب برسانیم و بر اساس آن به پیش برویم. یکی از مهمترین این قبیل کارها هم که انجام شده است به اجرا گذاردن طرح تفصیلی تصویب شده است. تمام تلاشمان هم بر این است که تا پایان این دوره‌ی شورا طرح تفصیلی را تمام کنیم و مسیر گشایی‌ها هم به نتیجه برسد.
کارایی :اما آقای دکتر در مورد این مسیر گشایی‌ها نظرات گوناگونی وجود دارد. عده ای می گویند که این طرح ها نفس شهر را باز می‌کنند ولی برخی از کارشناسان و صاحب نظران میراث فرهنگی معتقدند در مواردی این نوع پروژه‌ها هویت شهر تبریز را از میان می برند. نظرتان در این مورد چیست؟
دبیری :به هر حال ما می‌خواهیم در این شهر زندگی کنیم. من فکر می‌کنم ضمن حفظ هویت و فرهنگمان، باید در نظر داشته باشیم که مردم باید از زندگی در تبریز رضایت داشته باشند. ما باید هم امنیت شهروندان را حفظ کنیم وهم مکان‌هایی که واقعا ارزش تاریخی و فرهنگی دارند باید حفظ و مقاوم‌سازی شوند که در صورتی که به هر دلیلی مثل زلزله و هر نوع حادثه‌ی دیگری به وقوع پیوندد،آسیبی نبینند. اما در مواردی هم واقعا زیاده‌روی می‌شود. برخی از ساختمان‌ها حتی قابلیت مقاوم‌سازی را هم ندارند. البته این به معنای این نیست که شورا و شهرداری نسبت به ساختمانی که اهمیت تاریخی و فرهنگی دارد بی‌تفاوت باشد. در این زمینه باید با واقع بینی و هماهنگی کامل بین ارگان‌های مختلف عمل کرد.اختلافات میراث فرهنگی و شهرداری بسیار کاهش پیدا کرده است و باید کمتر از این هم بشود. ما باید هویت شهرمان را حفظ کنیم و در ضمن میراث فرهنگی شهرمان را توسط توریست‌ها به جهان معرفی کنیم.
کارایی :وضعیت شهرمان را در حال حاضر چگونه می‌بینید؟
دبیری :ما کاملاً می‌بینیم که وقتی مقامات و سفرای خارجی و توریست‌ها از تبریز امروز دیدن می‌کنند بسیار از تبریز تعریف می‌کنند و آن را می‌پسندند. کسانی که قبلا از تبریز دیدن کرده‌اند از پیشرفت آن شگفت‌زده می‌شوند و آن هایی که برای اولین بار از آن دیدن می‌کنند به خصوص از توسعه و تمیزی شهر بسیار راضی هستند. به عنوان مثال نائب رئیس مجلس آلمان که به تبریز آمده می‌گفت که شهر شما از شهرهای ما تمیزتر است. ما باید تلاش کنیم که تبریز به فراخور جایگاهی که در طول تاریخ داشته است، جایگاهش را بازیابد. موقعیت استراتژیک تبریز هم باعث شده است که به عنوان مهمترین شهر شمالغرب کشور که می‌تواند با کشورهای همجوار رابطه داشته باشد، موردتوجه خاص برنامه‌ی ششم توسعه قرار گیرد.
کارایی :امروزه به وضوح دیده می‌شود که وضعیت ظاهری شهر در مورد زیبایی معماری شهر و مبلمان شهری چندان مناسب نیست؟ برنامه‌ی شورا در این موارد چه بوده و چه خواهد بود؟
دبیری :متأسفانه چون از ابتدا برنامه‌ای در این زمینه‌ها نبوده است، هارمونی‌ای در این موارد دیده نمی‌شود. انواع نماها را می‌توان در یک کوچه مشاهده کرد. اما مواردی هم دیده می‌شود که هماهنگی نماها رعایت شده است و یا خط آسمان حفظ شده است. معمولا در مرکز شهرهای خارجی که بخش تاریخی و فرهنگی به شمار می آیند، بروید همه جایش سنگفرش است و بافت شهری به همان شکل قدیمی حفظ شده است. اما در مورد شهر ما این بافت‌ها از بین رفته‌اند. البته در مورد خیابان تربیت این کار را کرده‌ایم و تلاش داریم در مواردی دیگر نیز این کارها را سروسامان بدهیم. ما سعی داریم برخی از بافت‌های قدیمی را با بازسازی نمای سنتی تبریز با هزینه‌ی شهرداری حفظ کنیم و همچنین نورپردازی ساختمان‌های تاریخی را به درستی انجام دهیم. اما متأسفانه در طراحی فضای سبز و طراحی و گل‌آرائی هنوز هم دچار مشکل هستیم و در مواردی نتوانسته‌ایم مطالعه شده پیش برویم. البته کمکم داریم حرکت‌هایی را در این زمینه‌ها انجام می‌دهیم و مسئولان امر را تشویق می‌کنیم که به خارج از کشور بروند و فیلم‌برداری کنند و الگو بگیرند و از طراحان بهتری استفاده کنند. اما هنوز هم آن هارمونی‌ای که انتظارش را داریم در ظاهر شهر تبریز دیده نمی‌شود.
کارایی :شورا در مورد مناطق حاشیه نشین چه تدبیری اندیشیده است؟
دبیری :برنامه‌ی ما این است که در قسمت‌هایی که امکان مقاوم‌سازی وجود ندارد با جابجایی مشکل را حل کنیم. اما در مواردی که امکان ساماندهی وجود دارد از سیاست‌های تشویقی استفاده می‌کنیم. به عنوان مثال بدون در نظر گرفتن این که واحدی سند رسمی دارد و یا قولنامه‌ای است، پروانه‌ی ساختمانی می‌دهیم که در حد مجاز هم رایگان است. البته در مورد ساخت و سازهای غیرمجاز که امکان دارد کسی مدعی مالکیت شود این پروانه‌ها به عنوان حق مالکیت سندیت ندارند. در یک سیاست جدید تشویقی هم برای یک طبقه اضافه‌تر نیز هزینه ای برای صدور پروانه دریافت نمی کنیم. اگر این اتفاقات بیفتد ما خواهیم توانست مشکل حاشیه‌نشینی را در چند سال آینده تا حد بسیار بالایی حل کنیم.
کارایی :با توجه به این که تبریز چند سالی است که صورت یک کلانشهر را به خود می‌گیرد، آینده‌ی آن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دبیری :تبریز شهری زنده است. امنیت در اینجا کاملاً برقرار است و در این مورد فعالیت نیروی انتظامی جدا قابل تقدیر است. امنیت آن قدر در تبریز بالاست که حتی در نیمه‌شب هم مردم احساس امنیت می‌کنند. این در حالی است که حتی در برخی از کشورهای پیشرفته هم که خود من سفر کرده‌ام، مردم در ساعاتی از شب احساس امنیت نمی‌کنند. توسعه‌ی تبریز با سرعت خوبی در حال پیش رفتن است اما باید حتما با برنامه‌ریزی این کارها را انجام بدهیم. بدون برنامه هیچ کاری پیش نمی‌رود. در حال حاضر اتفاقات خوبی هم در شورا و هم در شهرداری افتاده است. یک شهردار توانمند داریم و توانسته‌ایم پروژه‌های عمرانی را در عرض چند ماه به نتیجه برسانیم.
این هم از نظر کاهش هزینه‌ها مهم است و هم مردم را کمتر به زحمت می‌اندازد و سطح رضایت شهروندان را هم بالا می‌برد. این آرزوی ما بود که مثل کشورهای دیگر بتوانیم پروژه‌ها را در چند ماه و نه چند سال به نتیجه برسانیم. حالا ما هم می‌توانیم این کار را بکنیم چرا که با برنامه‌ریزی عمل می‌کنیم. حالا توانسته‌ایم حمایت مالی، پیمانکار قوی و برنامه‌ی درست را یکجا جمع کنیم و کارها را در زمان کم و باکیفیت بالا به انجام برسانیم. مردم تبریز واقعا لیاقت این گونه فعالیت را دارند و به عنوان مردمی باهوش و پیشرو شایسته‌ی این هستند که در تبریزی توسعه‌یافته زندگی کنند. فقط باید هماهنگی‌ها را بیشتر کرد و با برنامه حرکت کرد و مشارکت مردم را بالا برد. بدون مشارکت مردم نخواهیم توانست کارها را به درستی پیش ببریم. مردم محرم ما هستند. باید مسائل را با آنها حل کرد و اگر در موضوعی مخالف اند، نباید آن را به اجرا درآوریم. در تلاشیم فضاهای ورزشی و سبز را افزایش دهیم تا جوانان را با حمایت از ورزش همگانی و قهرمانی به سمت سرگرمی‌های سالم هدایت کنیم. شاید ورزش قهرمانی در چارچوب وظایف ما تعریف نشده باشد، اما ما برای کمک به حل مشکلات تلاش می‌کنیم، در بعضی از رشته‌ها این حمایت‌ها را انجام می دهیم و خواسته‌های مردم عزیز را عملی کنیم. تمام تلاش ما هم در نهایت بر این اساس استوار است که دست در دست هم رضایت شهروندان را افزایش دهیم.
کارایی :رابطه‌ی شورا با مردم را چگونه می‌بینید؟
دبیری :اول این که ما از شما مطبوعاتی‌ها می‌خواهیم که اخبار شورا و شهرداری را به اطلاع مردم برسانند و مسائل و مشکلات و انتقادات مردم را هم به ما انتقال دهند. در عین حال ما در تلاشیم که با راه‌اندازی دفاتر شهرسازی در سطح شهر مراجعات مردم به شهرداری را به حداقل برسانیم و مردم با مراجعه به این دفاتر در حداقل زمان و در داخل چارچوب‌های قانونی و بدون افتادن درگیر و دارهای اداری بی مورد و یا انتظارات نامعقول، خدمات مورد نظرشان را دریافت کنند. هدف تمامی این تلاش‌های ما هم این است که میزان رضایت شهروندان از زندگی در تبریز بالاتر برود.
