در آستانه برگزاری سومین دوره

بر اساس آنچه مورد تأکید کلیه کارشناسان و سیاست گذاران اقتصادی می باشد، دستیابی به اهداف چشم انداز بیست ساله توسعه کشور در حوزه اقتصادی به ویژه کسب جایگاه اول اقتصادی در آسیای جنوب غربی در سال 1404 و ایجاد بهبود روز افزون در فضای کسب و کار، امری ضروری به نظر می رسد . در این راستا لازم است کلیه طرح ها و برنامه های کلان کشور نیز با در نظر گرفتن این ضرورت و همسو با چشم انداز 20 ساله تنظیم و اجرا شود. بدیهی است محیط کسب و کار منطقه آذربایجان به عنوان یکی از قطب های بزرگ صنعتی کشور از این قاعده مستثنی نبوده و ایجاد بهبود بیش از پیش در آن در راستای تحقق اهداف اقتصادی چشم انداز کشور، امری مهم و حیاتی می باشد. این منطقه که همواره با اتکال به قدرت لایزال الهی، ایمان، عزم ملی و کوشش برنامه ریزی شده به عنوان یکی از پیشکوستان عرصه صنعت کشور مطرح بوده است، در سال های اخیر نیز در بسیاری از جنبه ها مانند رشد صنعتی، سهم از تولید ناخالص داخلی، صادرات محصولات صنعتی، معدنی و صنایع دستی، اشتغال، میزان سرمایه گذاری و … در رتبه های بالای کشوری قرار داشته و این امر نقش و اهمیت آن را در مسیر توسعه کشور و رسیدن به اهداف چشم انداز 20 ساله نمایان تر می سازد.
با عنایت به آنچه بیان گردید سازمان مدیریت صنعتی آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان با الهام از رسالت سازمان و در راستای بسط و گسترش تجربیات و خدمات سازمان مرکزی با همکاری نهادهای حاکمیتی و تشکل های بخش خصوصی ذیربط، با هدف فراهم نمودن آمار و اطلاعات شفاف و مفید در مورد بنگاه های اقتصادی منطقه، این طرح را تحت عنوان معرفی برترین شرکت های منطقه آذربایجان در سطح حوزه جغرافیایی منطقه شمالغرب کشور، به اجرا درمی آورد.
انتظار می رود پس از اجرای این طرح، آمار و اطلاعات شفاف و مفید در مورد بنگاه های اقتصادی منطقه بیش از پیش فراهم شده، فضای روشنتری از کسب و کار اقتصادی منطقه ارائه گردد. بر همین اساس شرکت های منتخب از زوایای مختلف با شاخص های متعددی که در ادامه اشاره می شود، مورد بررسی قرار گرفته اند.

اهداف طرح و مزایای اجرای آن
هدف اصلی طرح معرفی برترین شرکت های منطقه آذربایجان، شفاف سازی فضای کسب و کار و جایگاه اقتصادی شرکت های استانی و منطقه ای و رتبه بندی آنها از نظر میزان تأثیر گذاری در اقتصاد استانی، منطقه ای و ملی با هدف گسترش رقابت میان بنگاه های اقتصادی و در نتیجه ایجاد بهبود در محیط کسب و کار می باشد. در کنار این هدف مزایای ذیل نیز در اجرای طرح مورد بحث متصور است:
– شناسایی آرایش بنگاه های بزرگ منطقه شمال غرب کشور در کنار یکدیگر و نحوه تغییر آن در طول زمان
– افزایش رضایت بنگاه های اقتصادی و ایجاد انگیزه فعالیت و توسعه در محیط کسب و کار
– ایجاد سیستم پاداش اجتماعی برای کارآفرینان و شرکت های مولد
– ایجاد بستر های مناسب برای تعامل مؤثر شرکت های بزرگ منطقه با نهادهای دولتی، اجتماعی و مالی
– افزایش رقابت پذیری شرکت های بزرگ منطقه در تعامل با اقتصاد ملی و جهانی
– جلب مشارکت فعال عموم مردم به عنوان شرکای اجتماعی در توسعه شرکت های بزرگ و متوسط منطقه
– کاهش هزینه های جذب نیروی متخصص برای شرکت های بزرگ منطقه از طریق شناساندن آنها به عنوان شرکت های برتر
– آسان تر نمودن تصمیم گیری برای افراد متخصص و نخبگان جویای کار در انتخاب محل اشتغال خود
– تسهیل شرایط تصمیم گیری سرمایه گذاران در خصوص راه اندازی کسب و کار جدید
– ایجاد زمینه تحقیقات پژوهشگران در جهت شناخت فضای کسب و کار از زوایای تازه
– جلب توجه سیاست گذاران و سرمایه گذاران به مزیت های منطقه در بخش های مختلف اقتصادی
– ارائه اطلاعات شفاف و قابل اعتماد برای تصمیم گیران و سیاست گذاران دولتی در خصوص فضای کسب و کار منطقه
– ایجاد انگیزه در کارکنان و مدیران از بابت کار کردن در برترین شرکت های منطقه
– ایجاد و افزایش شهرت منطقه ای، ملی و بین المللی بنگاه های اقتصادی منطقه و محصولات آنها
– مشارکت فعال سازمان مدیریت صنعتی به عنوان شریک اجتماعی دولت
– محک زدن مستمر شاخص های مختلف رشد شرکت ها با یکدیگر و همچنین با مقیاس ملی و جهانی
– توسعه سرمایه اجتماعی در سطح منطقه و کشور
– افزایش میزان مشارکت در فعالیت ها و مبادلات منطقه ای و بین المللی
– ارائه اطلاعات ارزشمند به نهادهای حاکمیتی در خصوص تأمین منابع مورد نیاز طرح های مختلف شرکت های بزرگ و تأثیر گذار

اهمیت طرح
اهمیت طرح معرفی برترین شرکت های منطقه آذربایجان برای بنگاه های اقتصادی
– شناسایی وضعیت رقابتی
این طرح به بنگاه ها کمک می کند تا درباره وضعیت خود در مقایسه با رقیبان- در صنعت و کل بنگاه ها- شناخت شفاف و دقیقی پیدا کنند و آثار فعالیت شان را بر وضعیت رقابتی خود مشاهده نمایند.
– تدوین برنامه استراتژی )راهبردها(
فهرست انتشار یافته، به خصوص روند آن در سال های مختلف، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار تحلیل گران مالی و استراتژیک شرکت قرار می دهد. این اطلاعات منابع موثق و مستندی در جهت تدوین استراتژی های شرکت در آینده خواهند بود.
– جلب نظر سهامداران و ذی نفعان
همچنین این طرح می تواند اطلاعات مفیدی در مورد وضعیت بنگاه در مقایسه با رقیبان خود در اختیار ذی نفعان از قبیل مدیران، سهام داران و سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و بانک ها، مشتریان و دیگر نهادهایی که به نحوی در فعالیت اقتصادی بنگاه مرتبط هستند، قرار دهد. بنابراین بنگاه هایی که از عملکرد مثبتی برخوردارند، می توانند با نمایش فعالیت های خود در قالب شاخص های مختلف طرح، در جذب سرمایه، جلب کمک های دولتی، مشارکت یا هر گونه فعالیت مطلوب اقتصادی با دیگر بنگاه ها یا نهادهای داخلی و خارجی موفق تر عمل کنند.
– تشویق کارآفرینان
این طرح با تلاش در جهت ارائه اطلاعاتی شفاف در خصوص وضعیت کسب و کار در منطقه و همچنین قدردانی از برترین شرکت های منطقه باعث افزایش انگیزه در کارآفرینان خواهد شد تا نسبت به توسعه کسب و کار و کارآفرینی خود اقدامات بیشتری را انجام دهند.
– جذب و نگهداری افراد با استعداد
این طرح اطلاعات ارزشمندی در خصوص فرهنگ کاری و میزان توجه شرکت ها به اصلی ترین سرمایه های خود یعنی نیروی انسانی، در اختیار کارکنان شرکت به عنوان یکی ذی نفعان مهم و افراد جویای کار قرار می دهد. بنابراین شرکت هایی که از عملکرد مثبتی برخوردارند، می توانند در جذب و نگهداری افراد نخبه و با استعداد در مقایسه با رقبای خود موفق تر عمل نمایند.

اهمیت طرح معرفی برترین شرکت های منطقه آذربایجان برای سیاست گذاران اقتصادی
– تحلیل روند اقتصادی منطقه
با مشاهده فهرست شرکت ها و به خصوص روند تغییرات آن در سال های مختلف، تحولات عرصه اقتصاد بنگاهی از منظری شفاف تر قابل مشاهده خواهد بود. با بررسی مداوم تحولات فهرست بررسی شده بنگاه ها، تشخیص جهت حرکت در کسب و کار های اقتصادی و شناسایی دورنمای رونق و رکود در صنایع مختلف بر اساس اطلاعات معتبر و مستند میسر خواهد بود و این امر، دست اندرکاران سیاست گذاری های اقتصادی و صنعتی را جهت اخذ تصمیمات متناسب در راستای اهداف بلند مدت اقتصادی یاری خواهد داد.
– تدوین سیاست های اصلاحی
با بررسی و تحلیل تغییر رتبه بنگاه ها در فهرست برترین شرکت های منطقه، سیاست گذاران اقتصادی می توانند میزان اثر بخشی سیاست های اصلاحی اعمال شده خود را در سطح کلان و یا در سطح صنعت، به صورت مستقیم بر رقابت پذیری بنگاه ها، تغییرات وضعیت صنعت و نیز تغییرات صنایع نسبت به یکدیگر و در نهایت آثار بلند مدت بر آرایش بنگاه های اقتصادی منطقه شمالغرب کشور پیگیری نمایند.

اهمیت طرح معرفی برترین شرکت های منطقه آذربایجان برای مردم
– افراد جامعه به عنوان مصرف کنندگان کالا و خدمات بنگاه های اقتصادی با آگاهی از فهرست برترین شرکت ها، آنها را مورد تحسین قرار داده و در تصمیم گیری برای خرید و همچنین تصمیم گیری برای اشتغال، این فهرست را مد نظر قرار می دهند. اهمیت طرح معرفی برترین شرکت های منطقه آذربایجان برای سرمایه گذاران و فعالانا قتصادی
– تحلیل بازار سرمایه
فهرست منتشر شده می تواند به فعالان اقتصادی به خصوص سهام داران و فعالان بازار سرمایه
– اطلاعات تحلیلی دقیق‌تری ارائه دهد. این اطلاعات در کنار اطلاعات معتبر دیگر، به شناسایی روند شرکت و پیش بینی روند آینده آن کمک می نماید.
– شناسایی فرصت های همکاری اقتصادی
اطلاعات مندرج در فهرست طرح حاضر می تواند به شرکت های داخلی و خارجی در یافتن فرصت های همکاری و مشارکت اقتصادی با بنگاه های مستعد یاری نماید.
– تشویق رقابت در بخش دولتی و خصوصی این طرح می تواند به گسترش و تشویق رقابت، چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی کمک کند.

روش شناسی فهرست برترین شرکت های منطقه آذربایجان
معرفی شرکت ها در محیط کسب و کار تلاشی علمی برای تلخیص بسیاری از اطلاعات پیرامونی محیط کسب و کار در قالب سنجه های ساده و قابل درک است. رتبه بندی می تواند اطلاعات مفیدی در مورد وضعیت شرکت ها در مقایسه با رقبای خود در اختیار ذی نفعان از قبیل مدیران، سهام داران و سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان و بانک ها، مشتریان، دولت و سازمانهای دولتی و … قرار دهد.
با کمک بررسی مداوم تحولات در فهرست برترین شرکت ها، تشخیص جهت حرکت در کسب و کارهای اقتصادی و شناسایی دورنمای رونق و رکود در صنایع مختلف و حتی ارزیابی میزان اثربخشی سیاست های اصلاحی اعمال شده، قابل پیگیری است. باید توجه داشت که دو روش کلی برای ارزیابی بنگاه های اقتصادی وجود دارد:
روش اول، روش ارزیابی جایگاه و نتیجه عملکرد شرکت ها است. بسیاری از فهرست های رتبه بندی متعارف در جهان از قبیل فورچون 500 ، هزار شرکت برتر آمریکا، )رتبه بندی 500 شرکت برتر ایران، سازمان مدیریت صنعتی(و …. بر اساس یک یا مجموعه ای از شاخص های خروجی گرا به رتبه بندی شرکت ها می پردازند. در واقع، مبنای ارزیابی از جایگاه و عملکرد شرکت ها در این فهرست ها، بر اساس یک یا مجموعه ای از شاخص ها با ماهیت ارائه خروجی و عملکرد شرکت است که در آن فقط خروجی و نتیجه، مورد نظر قرار می گیرد و فرآیند کسب این خروجی مد نظر نخواهد بود. البته استدلال این گروه از رتبه بندی ها این است که در یک مجموعه، خروجی بالا به شرطی حاصل می شود که فرآیند های پیشین و پسین آن مجموعه، از استاندارد و کیفیت حداکثر برخوردار باشد و به عبارتی برای شرکت های دارای خروجی ایده آل این فرض حاکم خواهد بود که فرآیند های قبلی آنها دارای حداکثر امتیاز های کیفی می باشد.
روش دوم، روش ارزیابی فرآیندی عملکرد شرکت یا روش های فرآیند گرا است. در این رتبه بندی، معیار ارزیابی شرکت ها بر فرآیند کار تمرکز بیشتری دارد. این مدل بر مجموعه گسترده تری از شاخص ها اعم از کیفی و کمی، بر دامنه وسیعتری از متغیر ها که ورودی ها، فرآیندها و خروجی ها را در برمی گیرد، تکیه دارند. بدیهی است این مدل ها نیز اطلاعات ارزشمندی را در خصوص فرآیند کار شرکت ها در اختیار مدیران و ذی نفعان شرکت قرار می دهند که می توان به جایزه تعالی مرکز مطالعات بهره وری سازمان مدیریت صنعتی در این زمینه اشاره کرد.
در روش های فرآیندگرا، اطلاعات زیادی برای محاسبه معیار های ارزیابی مورد نیاز است و در بسیاری از مواقع انجام بخش هایی از کار نیز بر خود ارزیابی، استوار می باشد. هرچند این روش زمانی که قصد رتبه بندی میان شرکت های زیادی را داریم، چندان قابل اتکاء نخواهد بود، ولی نظر به ارائه اطلاعات ارزشمند در مورد فرآیند های شرکت، نمی توان این نوع ارزیابی را نادیده گرفت.
در طرح معرفی برترین شرکت های منطقه آذربایجان، بر اساس نیاز سنجی و نظر سنجی صورت گرفته از ذینفعان طرح، علاوه بر استفاده از شاخص های نتیجه گرا مانند فروش سالانه، سود آوری و… از شاخص های فرآیند گرا از قبیل کیفیت محصولات و خدمات و… استفاده می شود.
شاخص های مورد استفاده در طرح معرفی برترین شرکت های منطقه آذربایجان در این طرح، برترین شرکت ها بر اساس مجموعه ای از شاخص های مالی و غیر مالی در 5 حوزه زیر معرفی می شوند.

1( رشد و بازدهی
این حوزه نشان دهنده میزان رشد شرکت و بازگشت مالی سرمایه گذاری است. شاخص های مورد استفاده برای معرفی برترین شرکت های منطقه آذربایجان در حوزه رشد و سودآوری شرکت عبارتند از:
– نرخ رشد
– میزان سود خالص
– بازده فروش
– ارزش دارایی های شرکت

2(اثر بخشی در بازار های بین المللی
این حوزه نشان دهنده میزان بین المللی شدن شرکت و توفیق آن در بازارهای بین المللی می باشد. شاخص مورد استفاده برای تعیین شرکت های اثر بخش در بازار های بین المللی به شرح زیر می باشد:
– تنوع بازار های صادراتی
– سرانه صادرات
– رشد صادرات
– میانگین صادرات سه سال اخیر

3( استفاده هوشمندانه از دارایی های شرکت
استفاده هوشمندانها ز دارایی ها نشان دهنده استفاده بهینها ز منابع انسانی ، سرمایه، انرژی، … و ترکیب بهینه آن ها در جهت تولید محصول و ارائه خدمات می باشد. شاخص بهره وری کل معیار مورد استفاده برای تعیین و معرفی شرکت های هوشمند در بهره گیری از دارایی ها می باشد.

4( اشتغال زایی
این حوزه نشان دهنده میزان ایجاد و حفظ اشتغال توسط شرکت ها می باشد و با استفاده از شاخص های زیر مورد سنجش قرار می گیرد:
– تعداد کارکنان شرکت
– خالص ایجاد اشتغال سالانه

5( کیفیت محصول
کیفیت محصول نشان دهنده میزان انطباق محصولات و خدمات شرکت ها با استاندارد های سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی است و با استفاده از شاخص های این سازمان مشخص می شود.
لازم به ذکر است نمایندگی های سازمان مدیریت صنعتی در منطقه آذربایجان تلاش خواهند کرد که شاخص هایی از جمله بهترین محل برای کار کردن، رهبری سازمانی، ارزش برند، مسئولیت اجتماعی، تعالی سازمانی و… نیز در دوره های آینده این طرح مورد ارزیابی قرار گیرند.
شایان ذکر است دارا بودن حداقل 40 میلیارد ریال فروش یا درآمد سالانه شرط لازم جهت حضور شرکت ها در این طرح می باشد. همچنین ازبابت حضور شرکت ها در طرح هیچ گونه هزینه ای دریافت نمی گردد.