ارمنستان دروازه ای به سوی اتحادیه ها
بعد از یک ماه تلاش فشرده و تحسین برانگیز مجموعه وزارت خارجه در سفارت ایران در ارمنستان و نمایندگی وزارت خارجه در تبریز منطقه آزاد ارس اواسط هفته قبل یعنی از دوشنبه ٢۵ لغایت چهارشنبه ٢٧ خرداد ماه ١٣٩۴ میزبان هیات تجار و سرمایه گذاران از استان سیونیک ارمنستان و ایروان پایتخت این کشور بود. در بین این هیات رئیس اتاق بازرگانی استان سیونیک، مدیر منطقه‌ای گلوبال تک اسپانیا، یکی از تجار سرشناس ایرانی-ارمنی و وکیل تام الاختیار برخی از شرکت های تجاری ارمنستان فعال در بازار روسیه و قفقاز نیز حضور داشت. سایر اعضای هیات به حوزه های مختلفی مانند معدن،دامداری، تولید انرژی خورشیدی، صنایع چوب و صنایع دستی مربوط بودند.
این هیات بعد از ورود به ایران در مرکز نوردوز منطقه آزاد ارس مورد استقبال مدیر مرکز نوردوز،مدیرکل روابط عمومی وامور بین الملل منطقه آزاد ارس، نماینده وزارت امور خارجه و نماینده انجمن دوستی ایران و ارمنستان قرار گرفتند و در نشست خوشامد گویی که برگزار شد آقای حسن نژاد مدیرمرکز نوردوز بعد از پذیرایی با میوه های فصلی منطقه که هوشمندانه انتخاب شده بود گزارشی از برنامه های فعلی و آتی مرکز برای توسعه و تبدیل نوردوز به هاب صنعتی-تجاری کشور با ارمنستان ارائه نمود. حسن نژاد با تأکید بر این که مرکز نوردوز تنها مرز زمینی دو کشور است خواستار توجه جدی فعالین اقتصادی ارمنی به این منطقه در جهت توسعه سرمایه‌گذاری ها برای تولید مشترک با هدف بازار های داخلی دوکشور و بازار های اتحادیه گمرکی اوراسیا (که ارمنستان از اوایل سال جاری میلادی رسماً به عضویت آن درآمده است) شد. همچنین در این دیدار هیات ارمنی با ابراز خوشحالی از سفر به ایران و منطقه آزاد ارس هدف از سفر خود را آشنایی با پتانسیل ها و ظرفیت های منطقه آزاد ارس برای سرمایه‌گذاری های صنعتی، تجاری و توریستی عنوان کردند و اضافه نمودند که قرابت های فرهنگی و تاریخی دو کشور می تواند بستر بسیار مناسبی برای توسعه مناسبات باشد و مرز ایران به‌عنوان نزدیک ترین مرز به پایتخت ارمنستان نسبت به مرز گرجستان می تواند مهم ترین مرکز تأمین نیاز داخلی ارمنستان باشد. بعد از مراسم استقبال، هیات ارمنی نوردوز را به سمت جلفا مرکز منطق آزاد ارس برای اقامت ترک کرد.
برنامه روز دوم سفر فعالین اقتصادی ارمنستان بازدید از سایت های صنعتی، کشاورزی و تجاری منطقه آزاد ارس پیش بینی شده بود و این هیات قبل از ظهر روز سه شنبه از فاز یک سایت صنعتی، سایت صنایع هایتک و سایت صنایع سنگین بازدید کردند و ضمن آشنایی با سطح تأمین زیرساخت های صنعتی منطقه از تعدادی از واحد ها مانند واحد های فرآوری و بسته بندی خشکبار با توان صادراتی به بازار های آذربایجان،ترکیه،گرجستان و روسیه، کارخانه تولید پگیج های دیواری با برند آلمانی، شرکت تولید پارچه های نسوز و لباس های استرلیزه بیمارستانی، شرکت تولید لوزم خانگی با برند فرانسوی نوبل و شرکت تولید قیر فخر آذربایجان دیدار کردند.
برنامه بازدید بعد از ظهر روز سه شنبه ٢۶ خرداد ماه آشنایی هیات ارمنی با امکانات کشاورزی منطقه آزاد ارس بود و طی این برنامه دشت های گردیان با محصولات طلایی خود یعنی زردآلو های شیرین و آب دار شاهد حضور هیات بود که البته پرسش های پی در پی برخی از سرمایه گذاران در ارتباط با چگونگی ایجاد کارخانه های کنسانتره و فرآوری محصولات باغی نشان دهنده وسوسه انگیزی سایت ١٨٠٠ هکتاری گردیان برای سرمایه گذاراری های مطمئن و آینده دار بود. همچنین بعد از بازدید از گردیان، دشت گلفرج و سایت گلخانه ای مقصد بعدی تور اقتصادی ارمنی بود. نا گفته نماند که نماینده شرکت گلوبال تک اسپانیا از ساعات اولیه ورود به ارس پیگیر آشنایی با امکانات سایت گلخانه برای برنامه‌ریزی جهت سرمایه‌گذاری بود و بعد از بازدید و شنیدن توضیحات کارشناس کشاورزی مدیریت کشاورزی منطقه از این که توانسته بود با سفر به ارس چنین سایت یکپارچه، آماده و فعالی را برای سرمایه‌گذاری ببیند بسیار خوشحال می نمود
بعد از پایان بازدید از مراکز مهم ارس نکته بسیار مهم در نگاه اقتصادی میهمانان ارمنی ارس، دیدآینده محورانه و وسیع آن‌ها برای توسعه مناسبات اقتصادی مشترک با هدف بازار های داخلی دوکشور و بازار های اتحادیه گمرکی اوراسیا و اروپا بود. چیزی که به جرات می‌توان گفت در ابتدای ورود آن‌ها به ارس غیر قابل دریافت بود و تصور روشنی از چگونگی ایجاد یک ارتباط اقتصادی قابل توجه نداشتند و این امر بسیار تأسف بار نشان دهنده عمق ناآشنایی کشور های همسایه ما از امکانات اقتصادی ایران و گستره فعالیت های تبلیغتی ضد ایرانی طرف های خارجی است. معضلی که حتی در زمان بازدید هیات رسانه ای ارمنستانی که چند ماه قبل از این انجام گرفته بود به نوع دیگیری قابل دریافت بود.
برنامه آخر تدارک دیده شده بازدید از سایت گردشگری و کلیساهای چوپان و سنت استپانوس بود. در کلیسای سنت استپانوس همسایه های ارمنی از این که یک کلیسای تاریخی ارمنی در یک کشور مسلمان و شیعه تا به این حد نگه داری و بازسازی شده و به یک مکان دینی فرهنگی-گردشگری تبدیل شده اظهار تعجب و خوشحالی می کردند و اغلب آن‌ها با کلمات فارسی که بلد بودند و یا به زبان ارمنی از دولت و ملت ایران تشکر می کردند و سعه صدر و عمیق بالای بینش و فرهنگ مداری ایرانی را مورد ستایش قرار می دادند. بعد از یک روزکاری بسیار فشرده ضیافت شام در رستوران چوبی پارک کوهستان با نسیم خنک و روح نوازی که از ارس می وزید خستگی را از یاد میهامان می ربود و برای میزبانان دیدن حس رضایت در چهره آن‌ها دلچسب و امیدوار کننده بود.
اما روز سوم، روز دیدار ها و تفاهم ها بود. رأس ساعت ٠٩:٣٠ جلسه مشترکی در محل دانشگاه بین‌المللی آزاد اسلامی واحد جلفا با حضور هیات ارمنی، معاونت اقتصادی و سرمایه‌گذاری، مدیریت سرمایه‌گذاری و گمرکی، رئیس انجمن دوستی ایران و ارمنستان، نماینده مرکز تبریز وزارت خارجه، نماینده گان استانداری و روابط عمومی و امور بین الملل منطقه ارس برگزار شد. در ابتدای این دیدار آقای دماوندی رئیس انجمن دوستی ایران و ارمنستان که توجه خاصی به منطق آزاد ارس دارد ضمن سخنانی با اظهار خوشحالی از حضور دوباره اش در ارس و خوشحالی از ورود هیات اقتصادی ارمنستانی به این منطقه عنوان کرد که علی رغم سطح بالای روابط سیاسی و بستر های فرهنگی و تاریخی دو ملت برای توسعه مناسبات، حجم روابط اقتصادی بسیار کم و تأسف آور است. وی افزود: با مطالعاتی که انجام داده ام، نبود آشنایی متقابل بین طرف های ایرانی و ارمنی و نداشتن شناخت های عمقی از امکانات و ظرفیت های همدیگر عمده ترین دلیل این ضعف ارتباطات اقتصادی است. دماوندی همچنین با ارائه آماری گفت با بررسی هایی که طبق بررسی ها از سال ٢٠٠۴ تا ٢٠١۴ سطح مناسبات اقتصادی-تجاری دو کشور در مقایسه با کل آمار صادرات و واردات ایران و ارمنستان نه تنها رشد نیافته بلکه روند کاهشی را تجربه کرده است بطوری که از ٨ درصد به حدود ۵درصد تنزل پیدا کرده است. وی اضافه کرد که با این که ارمنستان در دو کشور ترکیه و رژیم اشغالگر صهیونیستی هیچ گونه سفارت خانه ندارد حجم روابط اقتصادی اش و آمار واردات اش از این دو کشور بسیار بیشتر از ایران است و این در حالی است که ما هم سفارت خانه داریم و هم بعد از استقلال این کشور دارای روابط سیاسی سطح بالا با ارمنستان بودیم و این امر نشان می‌دهد که در دنیای امروز روابط اقتصادی خیلی هم تابع روابط سیاسی نیست و با ورود بخش خصوصی به عرصه اقتصادی بین‌المللی آن چیزی که در افزایش و کاهش ارتباطات اقتصادی تأثیر گذار است سطح آشنایی متقابل، کیفیت و قیمت اجناس و خدمات، میزان رقابت پذیری،تبلیغات هوشمندانه یا دیپلماسی اقتصادی هدفمند، رعایت های نرم های جدید اقتصادی و ایجاد اعتماد است. دماوندی همچنین اضافه کرد که اگر ما نگاهی گذرا به اقلام وارداتی دو کشور داشته باشیم متوجه خواهیم شد که تعداد قابل توجهی از آن‌ها را دو کشور می توانستند از یکدیگر تأمین کنند و شراکت اقتصادی گسترده ای با هم داشته باشند اما متأسفانه در حال حاضر مزیت های همسایگی و اشتراکات تاریخی و فرهنگی نیز نتوانسته به یاری ما بشتابد.
در آخر دماوندی با تأکید بر این که انجمن دوستی ایران و ارمنستان به‌عنوان یک نهاد غیردولتی و مردمی در تلاش است شناخت متقابل را در بین دو کشور بالا ببرد تا فعالین و تصمیم گیران اقتصادی بتوانند با داشتن اطلاعات قابل اعتماد و صحیح در مسیر توسعه روابط تجاری- صنعتی گام بردارند. در این میان نکته ای که از نظر دماوندی نباید دخیل در تصمیمات مدیران و تصمیم گیران داخلی در ارتباط با ارمنستان قرار بگیرد حجم اقتصاد،گستره جغرافیایی و یا تعداد جمعیت است چون ارمنستان نه تنها یک همسایه و یک شریک اقتصادی است بلکه می تواند دروازه ای به سوی اتحادیه های اقتصادی منطقه‌ای بزرگ مانند اوراسیا و اروپا باشد.
سخنران بعدی نشست، باقرزاده معاون اقتصادی و سرمایه‌گذاری منطقه آزاد ارس بود که ضمن برشمردن ظرفیت های بسیار قابل توجه منطقه برای توسعه مناسبات مشترک اقتصادی با کشور همسایه و دوست ارمنستان عنوان کرد که منطقه آزاد ارس می تواند بهترین شریک برای ارمنستان در تأمین نیاز های اقتصادی این کشور باشد و حتی با ایجاد شهرک سرمایه‌گذاری های مشترک در مرکز نوردوز می توانیم بازار های دیگری را هم برای صادرات کالا هدف گذاری نماییم. معاون اقتصادی و سرمایه‌گذاری منطقه آزاد ارس همچنین اظهار کرد که منطقه آزاد ارس می تواند با ایجاد یک دفتر نمایندگی در استان سیونیک ارمنستان تسهیل گر ارتباطات اقتصادی دوجانبه باشد.
بعد از سخنرانی طرف های ایرانی ارمنی ها با طرح پرسش های دقیقی خواستار چگونگی گسترش همکاری ها شدند که از طرف مدیریان و کارشناسان ارس به دقت مورد پاسخ دهی واقع شد. آقای جاگاریان رئیس اتاق بازرگانی استان سیونیک ارمنستان هم ضمن سخنانی با اظهار شادمانی از سفر به ارس خواستار حضور متقابل هیات اقتصادی منطقه آزاد ارس در این استان شد و گفت به زودی زمینه های این سفر را در ارمنستان فراهم خواهد کرد و منتظر اعلام آمادگی طرف ایرانی خواهد ماند.
اگر بخواهیم نتیجه این سفر سه روزه را علاوه بر ایجاد دگرگونی مثبت در نگاه هیات ارمنی نسبت به همکاری های دوجانبه محاسبه کنیم می توانیم به برخی توافق های اولیه انجام شده بین دو تن از تجار ارمنی برای خرید قیر و محصولات نساجی و نخ اشاره کنیم؛ که البته هر دوی آن‌ها با پیگیری های بی دریغ مدیر شرکت مامیگون اینتر نسیونال تریدینگ انجام شد که یک ایرانی-ارمنی وطن پرست است. همچنین مدیر منطقه‌ای شرکت گلوبال تک اسپانیا آقای نیکولای چوبینوو و مدیر این شرکت در ارمنستان آقای یوسفیان ضمن مذاکره با معاون اقتصادی و سرمایه‌گذاری سازمان به توافق رسیدند که بسته های پیشنهادی مکتوبی را برای مذاکره جهت انجام سرمایه‌گذاری و فایناس پروژهایی در زمینه های گشاورزی گلخانه ای با بازار یابی بین‌المللی، ایجاد تصفیه خانه پساب صنعتی و شهری و نیروگاه های خورشیدی، آماده و به همدیگر ارائه کنند. در ارتباط با گلوبال تک آانطور که در رزومه اش آمده است این شرکت یک کمپانی مدیریت پروژه جهانی است که به مشریانش بهترین راه ها و پیشنهادات را در زمینه اقتصاد و امور مالی از نکته نظر تکنولوژیک ارائه می‌دهد. با توجه به سرمایه انسانی و داشتن سهام داران قدرتمند این شرکت قادر است انواع پروژه را از صفر تا صد برعهده بگیرید.
در نهایت بعد از ظهر روز چهارشنبه هیات اقتصادی ارمنی ارس را با خاطره هایی شیرین و نقشه های برای آینده ترک کرد امید است با پیگیری هایی بعدی شاهد نتایج این سفر باشیم.
