مجلس می‌تواند یک کشور را خوشبخت و یا بدبخت کند
نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی
کارایی : پرونده ویژه این شماره از نشریه کارایی، در رابطه با مجلس و توسعه است و به‌نوعی ارزیابی مجلسی است که شما هم در آن حضور داشتید. سؤال من این است که اساساً مجلس در شرایط فعلی (یعنی نبود تحزّب) افراد را به سمتی سوق می‌دهد که نمی‌توانند با آگاهی انتخاب کنند؛ مگر افراد شناخته‌شده مثلاً معتمدان مردم. در چنین شرایطی که افراد، ابزار شناخت درستی ندارند، مجلس چقدر می‌تواند کارآمد باشد؟
پزشکیان : نمی‌تواند خیلی کارآمد باشد و نیست.
کارایی : اینجا مسئله ظرفیت‌های ذاتی مجلس پیش می‌آید. اساساً ظرفیت مجلس برای ورود به مسائل توسعه‌ای با توجه به جمیع شرایط چقدر است؟
پزشکیان : تصور من این است که مشکل ما در مملکت، مجلس است، یعنی جایی که می‌تواند بیشترین کار و اثر را در جامعه بگذارد ولی چون همان‌طور که خودتان اشاره کردید، آن ساختاری که باید آدم‌های درست را انتخاب کنند، افراد دانا و آگاه و کاربلد و کسانی را که اهداف مشخص دارند انتخاب کنند و به مجلس بفرستند و آن‌ها آنجا بنشینند و چیزهایی را که در ذهنشان از قبل وجود داشت و تجاربشان را، همه به قانون تبدیل کنند و اگر در جایی مشکل و مانعی وجود دارد، آن موانع را حذف کنند تا کارها به خوبی جلو برود، چون هیچ‌کدام از این‌ها وجود ندارد و به خوبی تفهیم نشده است و در عمل هیچ‌یک از این‌ها محقق نمی‌شود، در نتیجه چیزهایی که از مجلس درمی‌آید، دارای مشخصه‌های درست نیست و چون با تمامی هدف‌هایی که در جامعه است تفاوت دارد، هیچ چیز را نمی‌تواند سر جای خودش بگذارد.
کارایی : آقای دکتر پس امروز، به پشتوانه چه چیز و چه دلگرمی‌ای باید در این انتخابات شرکت کنند؟
پزشکیان : اولین قدم این است که جامعه بخواهد درست شود تا بتواند برود و مجلس را درست کند. علّت آنکه مجلس این‌گونه است، این است که جامعه خودش را کنار کشیده و این کار را که باید به‌صورت هدفمند جمع شوند و تصمیم بگیرند که انسان‌های آگاه و درست را به مجلس بفرستند، نمی‌کند.
کارایی : ابزار جامعه چیست؟ آیا ابزارهای موثّر ورود برای انتخابات وجود دارد؟
پزشکیان : قدم اوّل این است که در جامعه افراد جمع بشوند در کنار یکدیگر و یک هدفی را مشخص کنند. در دنیا سه عاملی که از شاخص‌های توسعه است عبارت‌اند از: توانمندی فردی، توانمندی جامعه و توانمندی ساختار اداری. شاخص‌های توانمندی فردی این است که تک‌تک کسانی که در یک کشور زندگی می‌کنند، چقدر تحصیلات دارند و به چند زبان صحبت می‌کنند و چقدر می‌توانند از جدیدترین ابزارهای تکنولوژی استفاده کنند تا کارهای خود را انجام دهند. این می‌شود توانمندی فرد فرد یک جامعه در مقایسه با جامعه دیگر. مورد دیگر، توانمندی اجتماعی است و آن یعنی اینکه آن نهادهایی که ساختارهای مختلفی دارند مثل مهندس‌ها، پزشک‌ها، کشاورزها و صنعتی‌ها، چقدر کنار همدیگر جمع شده‌اند و برای یک هدف، نگاه‌ها و راه‌هایشان را یکی کرده‌اند؟ این جامعه خیلی توانمندتر خواهد شد از جامعه‌ای که کنار یکدیگر نیستند و هرکدام به تنهایی راه خود را می‌روند. وقتی جامعه‌ای به این سطح از توانمندی نرسیده است، در این حالت اگر حزبی هم درست شود، به‌زودی از هم می‌پاشد و تکه تکه می‌شود همانند انواع و اقسام حزب‌هایی که درست شد و دیدیم که تا جمع نشده‌اند و با هم همفکری نکرده‌اند میگویند ما حزب درست می‌کنیم ولی وقتی جمع شدند و حزب را درست کردند می‌بینیم که دیدگاه‌ها و اهدافشان چقدر با هم متفاوت و بافاصله است. پس تا ساختار اجتماعی درست نشده است. طبیعتاً آن اشخاصی که از این جامعه بیرون خواهند آمد، با ابزار و روش‌های دیگری خواهد بود مثل پول، رانت، شهرت و قدرت و یا مثلاً با مذهب می‌توانند به رده بالا بروند و چون این‌ها با سلایق مختلف بالا می‌روند در آنجا هم نمی‌توانند کنار هم بنشینند چون یک هدف مشترکی که از قبل در خصوص آن فکر کرده باشند، ندارند و برای آن هدف به مجلس نرفته‌اند؛ هرکدام یک وعدهای می‌دهد و چون در جامعه گرفتار بوده‌اند برای هرکس یک توقعی ایجاد کرده‌اند و این توقع را نماینده‌ای می‌تواند برآورده کند و نماینده‌ای نمی‌تواند و باز در دوره بعدی نماینده دیگری می‌آید و وعده دیگری می‌دهد. چون این ساختار در جامعه درست نشده است وقتی هم فردی از این ساختار فردی بالا می‌آید، مصائب و مشکلات شروع می‌شود اگر بخواهیم این مسائل مرتفع شود در خود جامعه هم باید ساختارها را تغییر و ساختارهای جدیدی شکل‌دهیم تا تغییراتی ایجاد شود. وگرنه این مجلس همانی است که در دوره‌های پیشین هم بود و اتفاق خاص و جدیدی نخواهد افتاد. فقط چیزی که می‌تواند تا حدی تغییر کند، شاید انتخاب افرادی باشد که با دولت هم‌جهت باشند، به هجای اینکه آدم‌هایی باشند که در مقابل دولت قرار بگیرند. البته امروز در جامعه افرادی وجود دارند که در مقابل دولت‌اند و آن‌ها برنامه‌ها و فشارهای خود را دارند تا دولت را سرکوب کنند و وانمود کنند که دولت توانمند و کارا نیست تا ملت را به سمت خود بکشانند. چنین انتخابی می‌تواند موجب همسویی جامعه و دولت باشد و این یعنی تحقق همان حرفی که مقام معظم رهبری گفتند که امسال باید سالی باشد که همزبانی و همدلی با دولت محقق شود.
کارایی : برخی از صاحب‌نظران عقیده دارند که مجلس زمانی کارآمد است که با دولت همسو باشد به نظر شما این اظهارنظر درست است؟
پزشکیان : در این مورد هم من بحث دارم؛ در دولت آقای احمدی‌نژاد مجلس و دولت با همدیگر همسو بودند. آیا کارآمدی ایجاد شد؟ رکود اقتصادی، سیاسی، صنعتی و تورم و بیکاری و مشکلات فرهنگی از این همسویی پیشین بود. مشکلات امروزی که در جامعه می‌بینید، الان کاشته نشده است بلکه این‌ها مشکلات و مسائلی است که در گذشته کاشته شده والان رشد کرده و به ثمر نشسته است.
کارایی : آیا منظورتان این است که در آن زمان انتقاد کافی در قبال رفتارهای دولت صورت نمی‌پذیرفت؟
پزشکیان : بله، صرفا اشخاص محدودی بودند که از آقای احمدی‌نژاد انتقاد می‌کردند و به آن‌ها نیز انگ‌های مختلف زده می‌شد. شاید به این دلیل که بخشی از خود نمایندگان با پشتیبانی دولت بالا آمده بودند. پس نمی‌توانستند در مقابل دولت بایستاند و چیزی به آن‌ها بگویند.
کارایی : آقای دکتر به نظر شما و با توجه به تجربه شما، مجلس چه نقشی در حکمرانی خوب دارد؟ منظورم مجلس به‌عنوان یک نهاد است.
پزشکیان : مجلس می‌تواند یک کشور را خوشبخت و یا بدبخت کند. مجلس در واقع جایی است که در آن، از نظر مدیریتی باید درست تصمیم‌گیری شود و دولت جایی است که باید درست اجرا کند یعنی اگر مجلس درست تصمیم بگیری کند دولت هم خواهد توانست درست اجرا کند و کارآمد باشد ولی اگر غلط تصمیم گرفته شود و دولت درست هم اجرا کند باز نتایج و آثار آن فاجعه‌بار خواهد بود.
کارایی : و ارزیابی شما از عملکرد مجلس پیشین چیست و اگر بخواهید نمره‌ای به آن بدهید، به‌ویژه در مباحث توسعه‌ای، چه نمره‌ای خواهید داد؟
پزشکیان : ببینید نمره را وقتی می‌دهند که یک هدف مشخصی وجود داشته باشد و بعدها بر اساس آن به عملکرد افراد امتیاز داده شود. اینکه به‌صورت دیمی و بدون شاخص بخواهند نمره بدهند یک نفر نمره صد می‌دهد و یک نفر نمره هشتاد و پاسخ‌ها متفاوت خواهد بود.
کارایی : مهم‌ترین قانونی که در زمینه اقتصادی و توسعه در مجلس فعلی تصویب شد کدام قانون بود؟
پزشکیان : من چیز قابل توجه و مهمی ندیده‌ام. امکان ندارد مجلسی در یک مملکت درست تصمیم بگیرد ولی مشکلات اقتصادی، صنعتی، اجتماعی و فرهنگی کشورش همچنان باقی بماند. تصور من این است که چنین چیزی امکان ندارد و ما نتوانسته‌ایم قوانین درستی تصویب کنیم و یا نظارت درستی انجام بدهیم که اگر انجام این امور محقق می‌شد پس این مشکلات چرا همچنان باقی است؟
کارایی : اگر چنین است که میگویید و با این تفاسیری که از مجلس دارید، چگونه است که افرادی همچون شما و با وجود این ویژگی‌ها که برای مجلس بر شمردید باز هم علاقه دارید که در انتخابات مجلس شرکت کنید؟
پزشکیان : برای اینکه تأثیرگذار هستیم. مثلاً در حوزه خود من در عرصه بهداشت و درمان، مردم نمی‌توانستند جنازه بستگان خود را از بیمارستان تحویل بگیرند. ما در مجلس تلاش‌هایی کردیم که این موضوع اصلاح شود. امروز دولت به کارنامه خود در عرصه بهداشت و درمان می‌بالد در حالی که این طرح ما در مجلس بود و لایحه دولت نبود. در نتیجه امروز در کل ایران نمی‌بینید که فردی را به‌واسطه اینکه پول ندارد، بستری نکنند. ده سال پیش که من وزیر بودم قانون چنین بود که اگر پول ندهند جنازه مریض را هم ندهید و ما مجبور بودیم در این مورد دستور مستقیم بدهیم که به‌نوعی تخطی از قانون بود و ما را به دیوان محاسبات می‌کشاندند که چرا خلاف قانون دستور می‌دهید. کلیّت قضیه این است که اگر در مجلس آن افرادی حضور داشته باشند که در کارهای خودشان تجربه دارند، می‌توانند منشأ اثر باشند. نمونه‌اش همین مثالی است که در حوزه بهداشت و درمان اتفاق افتاده است. مقام معظم رهبری می‌گفتند من آرزو دارم که وقتی بیماری به بیمارستان می‌رود به جز دردش هیچ مشکل و فکر دیگری نداشته باشد و امروز این امر تحقق یافته است. البته ما به دولت در انجام و اجرای این طرح یک سری انتقادات داریم؛ دولت باید قانون را اجرا کند ولی به هجای آن ولخرجی می‌کند و با ولخرجی مملکت اداره نمی‌شود. این حرف من اصلاً سیاسی نیست. من این دولت را تبلیغ کرده و به آن رأی داده‌ام آن‌هم زمانی که هیچ‌کس تبلیغ نمی‌کرد اما قرار نیست که دولت خلاف قانون کار کند و من دفاع کنم. وظیفه دولت اجرای قانون است و تصور من این است که آن قانون بر اساس تجربه و مسائل عینی نوشته شده است و به همین دلیل تأثیرگذار است. من در قامت یک پزشک در طول عمرم ممکن است بتوانم ده هزار نفر را رایگان عمل کنم اما به واسطه این قانون این امر هر روز اتفاق میافتد. پس اگر قانون را درست بنویسیم، در جامعه هم درست اتفاق میافتد. در صنعت هم چنین است. در فرهنگ هم چنین است. مجلس، یک جای بسیار تأثیرگذار است و اگر این گروهی که به مجلس می‌روند همگی با این تفکر بروند و کار کنند در تمامی وجوه توسعه رخ می‌دهد. مجلس جایی است که می‌توان در آن خیلی کارها انجام داد و دلیل اینکه من به آنجا می‌روم این است که حداقل در جایی که می‌توانم تأثیرگذار باشم این امر را انجام دهم.
