رویکرد آینده پردازانه، ضرورت رسیدن به توسعه پایدار

به نوبه ی خودم مقدم تمامی میهمانان گرامی، اساتید بزرگوار، صاحبان صنایع، و تمام عزیزانی که امروز میهمان تبریز و آذربایجان شرقی هستند را گرامی میدارم و آرزوی توفیق برای یکایک میهمانان و حضار محترم دارم. وظیفه ی خودم میدانم که از برگزارکنندگان این مراسم در سازمان مدیریت صنعتی استان آذربایجان شرقی نیز تقدیر و تشکر کنم.

در طول یک سال گذشته در استانداری آذربایجان شرقی با همکاری اساتید اقتصاد دانشگاه تبریز و با حضور نمایندگان بخش خصوصی و مدیران اجرایی، در قالب یازده کارگروه، برنامه ی توسعه ای برای استان آذربایجانشرقی تدوین کردیم و بنای ما همکاری با همه ی دستاندرکاران استان، در بخش دولتی یا بخش خصوصی، صاحبان صنایع و هر آن کسی که دل در گرو توسعهی آذربایجان دارد، بر اساس این برنامه بوده است که از اول سال ٩۴ اجرای آن شروع شده است. نام این سند را «سند تدبیر و توسعه ی استان آذربایجان شرقی» گذاشتیم که برای کل استان و همچنین بیست و یک شهرستان استان به طور جداگانه طراحی شده است.

آنچه که بین ما و صاحبان صنایع و مدیریت اجرائی استان و بخش خصوصی در تولید و تجارت و بازرگانی و تک تک دستگاه های اجرایی مبنای کار قرار گرفته این «سند تدبیر و توسعه ی استان آذربایجان شرقی» است. چشمانداز این سند عبارت است از توسعه ی پایدار برای کل استان در بخش های اقتصادی، اجتماعی، محیط زیست و دیگر بخش ها. چشم انداز این سند این است که استان را به جایگاهی برتر در کشور ارتقا دهد و رفاه اجتماعی را در استان به جایگاهی متناسب با شان آن برساند. به استناد این سند میخواهیم نقش حداکثری در توسعه ی ملی داشته باشیم، به خصوص در بخش های بهره وری، کارآفرینی و جذب استعدادها. دراین سند توجه ویژه ای به بحث شرکت های دانش بنیان و نورآور شده است و هدف از آن تولید محصولات و ارائه ی خدمات برتری است که در شان استان آذربایجان شرقی به عنوان استانی پیشتاز در صنعت، تجارت و تولید باشد. این محصولات و خدمات باید ضمن آن که در شان استان باشند در کلاس جهانی هم قابل عرضه باشند؛ چرا که دیدگاه ما به استان به عنوان استانی ویژه است که این جایگاه خاص را به جهت موقعیت جغرافیایی آذربایجان شرقی و اهمیت آن از جهت منطقهای و فرامنطقه ای و همجواری با کشورهای همسایه، و پل ارتباطی کشور با اروپا قائل هستیم.

این چشم اندازی که خدمت عزیزان مطرح کردم فقط به عنوان طرح یک افق برای توسعه ی استان نیست بلکه در این سند؛ بیشتر آینده پژوهی و آینده سازی مورد نظر بوده است که لازمه ی تحقق چنین سندی داشتن سازمان های آینده پرداز، مدیریت های آینده پرداز، و حرکت به سمت نوآوری های آینده پرداز است. آنچه که امروز صنایع و بخش تولیدی ما در استان با آن مواجه است، به روز شدن صنایع و واحدهای تولیدی با تکنولوژی روز است. بخش عمدهای از صنایع ما در حال حاضر، با تکنولوژی های متعلق به دهه های چهل و پنجاه مشغول فعالیت هستند. طبیعی است نمیتوان انتظار داشت که با چنین تکنولوژی قدیمی ای صنعت ما بتواند با رقبای داخلی و خارجی در سال ٢٠١۵ به رقابت بپردازد. به همین جهت آنچه که امروز در این سند توسعه به دنبال آن هستیم، نگاه به آیندهی سازمان های مدیریتی و اجرایی کشور است. البته در این امر که گذشته قابل احترام است، تردیدی نیست اما ماندن در گذشته و ماندن در وضع موجود قطعا نمیتواند باعث توسعه ی پایدار استان شود. برای تحقق این امر مدیریت ها را آموزش میدهیم و آنها را به آینده نگری تجهیز میکنیم و به دنبال ایده های آینده نگرانه هستیم. قطعاً در این نگاه، مدیریت کلان استان میتواند به عنوان موتور محرک عمل کند و در کنار آن مدیریت واحدهای تولیدی و اقتصادی باید این نگاه و این نگرش را در خود ایجاد و تقویت کنند. آنچه که امروز، به عنوان آنچه که یک اضطرار، چه در سازمانهای دولتی و چه در واحدهای اقتصادی و تولیدی خصوصی مطرح است، رویکرد آینده پردازانه ای است که بتوان با استفاده از آن، وضعیت موجود را حفظ، مدیریت، و در جهت ارتقای آن حرکت کنیم و به سمت توسعه ی پایدار قدم برداریم. بنگاه ها و واحدهای تولیدی، بایستی در موقعیتی که دولت مصمم به نتیجه گیری از مذاکرات هسته ای است، نسبت به دریافتن فرصت ها و تهدیدهای رفع تحریم ها هشیاری و آمادگی لازم را داشته باشند. یعنی با تقویت خود بتوانند توان رقابت خود با تولیدات خارجی را افزایش دهند و همینطور از فرصت به وجود آمده در افزایش تعاملات اقتصادی با جهان نیز بهره ببرند. با توجه به این موارد است که نوین سازی فناوری واحدهای تولیدی از ضروریترین اقدامات محسوب میشود. برای حفظ وضعیت آیندهی تولید و اقتصاد استان، اجرای ایده ها و فنآوری های دانش بنیان نیز از جملهی ضرورت هاست. در آذربایجان، سه هزار و هفتصد هیات علمی دانشگاهی، دویست و چهل هزار دانشجو که بیست هزار نفر از اینها دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دورههای PHD هستند حضور دارند و حضور این متخصصان پشتوانه ی بسیار خوبی برای بحث ایده پردازی و ارائه ی طرح های دانش بنیان خواهد بود.

مساله ی دیگری که ما در سند توسعه ی استان به دنبال آن هستیم و از بخش تولید و فعالان اقتصادی تقاضا داریم، پیگیری بحث سرمایه گذاری مشترک با طرف های خارجی است. سرمایه گذاری و تولید مشترک با طرف های خارجی برای ما سرمایه و فنآوری می آورد و همین اقدام برای ما بازارهای جدیدی را تامین میکند. اگر ما بازار نداشته باشیم، تولید اشتباه است. این که کالا تولید شود و در انبارها بماند هیچ فایدهای نخواهد داشت و واحدهای تولیدی ناموفق را برای ما برجای خواهد گذاشت. سرمایه گذاری مشترک با خارجیان گذشته از موارد مذکور میتواند برای ما مدیریت علمی واحدهای تولیدی را نیز در برداشته باشد.

اما دیگر مساله ای که در «سند تدبیر و توسعه ی آذربایجان شرقی» بر آن تاکید شده است، تغییر در مقیاس واحدهای تولیدی استان است. در حال حاضر از تعداد ده هزار واحد صنعتی موجود در استان، اکثریت قریب به اتفاق آنها، واحدهای تولیدی کوچک هستند. بنگاه های کوچک اقتصادی در بحران های اقتصادی توان مقاومت ندارند، چرا که هزینه ی تمام شده ی تولیدشان بسیار بالاست و آنچه که ما در این سند به دنبال اجرای آن هستیم ایجاد واحدهای بزرگی است که هزینه ها در آنها کاهش پیدا کرده و قیمت تمام شده ی تولید پایین بیاید. چنین واحدهایی مسلماً ارتقای بهره وری را با خود خواهند داشت و کار و سرمایه و رقابت پذیری را به ارمغان خواهند آورد. تمامی اینها هم به صادرات منجر خواهد شد و معتقدیم که اگر یک واحد تولیدی صرفا برای بازار داخلی طراحی شود قطعا با مشکل مواجه خواهد شد. واحدهای تولیدی بزرگ میتواند برای ما اشتغال مناسبی ایجاد کند چرا که در حال حاضر اکثریت بنگاه های اقتصادی استان با کمتر از پنجاه نفر مشغول به کارند که این واحدها را بیشتر به عنوان کارگاه های تولیدی میتوان نام نهاد.

هدف دیگری که در «سند تدبیر و توسعه ی آذربایجانشرقی» آمده است. ایجاد برند مشترک برای محصولات استان است. تبریز و آذربایجان کلماتی هستند که سابقه ی تاریخی ارزشمندی را پشت سرخودشان دارند. اگر ما بتوانیم برندهایی تحت عنوان آذربایجان و تبریز داشته باشیم، مطمئنا این برندها میتوانند جایگاه بسیار خوبی را در فراتر از مرزهای کشور برای استان و تبریز ایجاد کند. این دیدگاه، خلاصه ای از دیدگاه ما نسبت به بحث توسعه ی استان است. این دیدگاه را در قالب سند تدوین کرده ایم و از اول سال ٩۴ فرمانداران هر بیست و یک شهرستان استان یک نسخه از سند توسعه ی شهرستان خود را دارند و به ایشان گفته ایم که این سند به عنوان نقشه ی راه توسعه ی هر شهرستان است. ما کار را شروع کرده ایم و انتظارمان این است که بتوانیم این سند را در جلسات گوناگون برای عزیزان بازگو کنیم. متاسفانه ما هنوز نتوانسته ایم از طریق مطبوعات و اصحاب رسانه این سند را به درستی به گوش صنعتگران و صاحبان صنایع استان برسانیم. لذا در همینجا از فرصت استفاده میکنیم و از رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان جناب آقای دکتر بهبودی و همکارانشان و از عزیزانمان در اتاق بازرگانی تقاضا دارم که با مشارکت این عزیزان و استانداری بتوانیم جلسات متعددی را در جهت تبیین این سند راهبردی تشکیل و اختصاص دهیم. اکنون در تمامی شهرستانها هسته های توسعه مشخص است و هسته های کلیدی هر شهرستان در این سند مصوب شده است. ذیل هر هسته نیز پروژه های مربوط به آن مشخص شده است همچنین اقدامات مربوط به هر پروژه نیز معین شده است.

من بسیار خوشحالم که در جمع شما عزیزان اعلام کنم، رویکرد اصلی این سند کاملاً بر پایه ی نگاه به بخش خصوصی است. هفتاد درصد اهداف این سند وابسته به بخش خصوصی است و تنها بخشهایی که به طرحهای زیربنایی مربوط میشود و بخش خصوصی امکان ورود به آنها را ندارد و یا برای بخش خصوصی توجیه اقتصادی ندارد به عهدهی دولت گذاشته شده است. یعنی هفتاد درصد هستههای کلیدی استان به دست شما فعالان اقتصادی بخش خصوصی قابل اجراست. این سندی است که یک سال پشتوانه ی علمی پشت آن قرار دارد. ما امروز معتقدیم که توسعه ی استان آذربایجانشرقی توسعهی تبریز نیست، توسعهی پایدار استان آذربایجانشرقی توسعه شهرستانهای کلیبر و خداآفرین است. توسعهی پایدار استان آذربایجانشرقی توسعهی تکتک شهرستانهای ماست. برای یکایک این شهرستانها هم در این سند هسته های توسعه به طور جداگانه تعریف شده است و ماحصل آن، که دارای پشتوانه ی مطالعاتی بسیار بالایی هم است، در اختیار شما عزیزان قرار دارد. از همین فرصت استفاده می کنم تا از بخش غیردولتی، خصوصی، شبه خصوصی، بخش تعاونی و کلیه ی کسانی که منابع مالی در اختیار دارند، دعوت میکنیم تا براساس این سند و پروژه هایی که در هر شهرستان تعریف کردهایم برای سرمایه گذاری اقدام کنند و انشاءالله با همت شما تولیدکنندگان و بزرگواران فعال در عرصه ی اقتصادی بتوانیم استان آذربایجان شرقی را به جایگاه و شان متناسب با آن برسانیم. مدیریت اجرائی استان با تمام توان تلاش خواهد کرد تا زمینه های حضور شما عزیزان را در جهت سرمایه گذاری در آذربایجان شرقی فراهم کند و امیدواریم که در کنار هم بتوانیم گام هایی استوار در جهت تحقق سند توسعه ی استان برداریم.

من باور دارم که در دولت تدبیر و امید استان آذربایجان شرقی روزهایی بسیار درخشان خواهد داشت، و این جایگاهی است که مردم استان نیز خواهان آن هستند و مدیریت اجرائی استان تمام تلاش خود را در جهت تحقق این جایگاه خواهد نمود.