نوروز و محیط زیست

با فرارسیدن نوروز ، زمستان با همه سوز و سرمایش جای خود را به فصل نو و روزهای نو می دهد ؛ با تابش اشعه طلایی رنگ خورشید بهاری ، سبزه ها از زیر خاک بر روی زمین جوانه زده ؛ رویش دوباره را از سر می‎گیرند و طبیعت جامه سبز بر تن می‎نماید، طبیعتی که خانه زیبایی ها بوده و با شکوفه ها و تعظیم درختان به عظمت خداوند موج می زند، پستی و بلندی‎های زمین صندلی اکران سیمای طبیعت برای انسان است. نظم زندگی زنبور و برنامه حرکت پرندگا ن، حیوانات، جانداران وحتی تنوع آب و هوای فصلی، نوید و آهنگ نظم خداوندی برای انسا نها می باشد. تجمع درختان و استواری کوه‎ها در واقع تلنگری به انسان‎هاست که زندگی انسان بدون آب، طبیعت، جنگل، سایه درخت و نسیم صبحگاهی و سحری امکانپذیر نمی‎باشد.
اما در میان این همه جوش و خروش وصف‎ناپذیر برای ادامه حیات، رفتار ما با طبیعت و محیط زیست پیرامونمان چگونه است؟ آیا ما حرمت درخت، رود و دریا که نعمت‎ها و نشانه‎های الهی است، نگه می‎اریم؟ آیا به خود آموخته‎ایم که به خاک، درخت و پرنده سلام کنیم و فقط به فکر لذت بدون حفظ حقوقشان نباشیم و اصلاً آیا رواست به موجوداتی که زندگی را برایمان شیرین می کنند، بی اعتنا باشیم؟
در ایام نوروز که طبق سنت دیرینه خانواده های ایرانی به خانه تکانی مشغولیم و با زدودن خاک و غبار از خانه و کاشانه خود به استقبال بهار رفته و در تعطیات نوروزی به دامان طبیعت پناه می بریم، بر ماست که در راستای حفظ و حراست از محیط زیست و طبیعت کوشا باشیم تا برای تفریح و آرامش و یا رفع آلودگی از محیط زندگیمان، محیط زیست را آلوده و تخریب نکنیم.
* با توجه به وضعیت کم آبی و خشکسالی، آب این مایه حیات که همه سرسبزی و شادابی بهار با وجود بی‎مانندش گره خورده است؛ را هدر ندهیم.
در این میان وظیفه تک تک شهروندان در خانه تکانی‎های شب عید، رعایت الگوی مصرف بهینه آب می باشد چراکه هر فردی می‎تواند به سهم خود با مصرف کمتر روزانه چند لیتر آب، نیاز خود و نسل های آتی را تأمین کند.
* استفاده بی رویه از محصولات شوینده و پاک کننده، یکی از عوامل مهم خطرساز برای محیط زیست و به خصوص منابع آب در شهرهاست که به صورت مستقیم و غیرمستقیم سلامت افراد را در معرض خطر قرار می دهند.
یکی دیگر از پرکاربردترین مواد در روزهای خانه تکانی، مواد شوینده، سفیدکننده و ضدعفونی کننده هاست که همه برای شستشو و نظافت وسایل به آنها نیاز دارند، اما این مواد با توجه به ترکیباتی که دارند، اگر در مصرف آنها ملاحظات خاصی انجام نشود به همان اندازه که به ظاهر پاکیزگی به ارمغان می آورند می توانند برای فرد و محیط زیست مضر و مخرب باشند.
* یکی دیگر از عوامل آلاینده و مخرب محیط زیست که حقیقتاً نفس گرم زمین را به شماره انداخته است، افزایش پسماندهای خانگی، صنعتی، کشاورزی و بیمارستانی است.
متاسفانه در روزهای پایانی سال و ایام تعطیات نوروز شاهد افزایش پسماندهای خانگی با تنوع گوناگون هستیم، در حالی که برخی کالاها که به عنوان نو کردن وسایل خانه دور ریخته می شوند، قابلیت بازگشت به چرخه مصرف داشته و بخوبی می تواند در مبدأ تفکیک و بازیافت گردند.
«تفکیک از مبداء پسماندها » مقوله بسیار مهم و حیاتی به ویژه در اقتصاد مقاومتی است که قطعاً نیازمند برنامه ریزی جامع و گسترده، فرهنگ سازی، مشارکت مردم و تأمین زیرساخت های مدیریتی است که می تواند نقش بسزایی در استفاده مجدد و بازیافت زباله ها و نیز کاهش و ساماندهی پسماندها داشته باشد که کاهش مصرف منابع، حفظ و حراست از محیط زیست را نیز به دنبال دارد.
* مدیریت در مصرف انرژی و بهینه سازی آن گامی است موثر در جهت بقای انرژی و حرکت به سوی فردایی روشن
از دیگر نکاتی که همواره در خانه تکانی ها و در ایام نوروز و بازار گرم دید و بازدیدها باید به آن توجه کرد، مصرف صحیح و بهینه انرژی و پیروی کردن از الگوهای صحیح مصرف برق و گاز است. چراکه استفاده درست و به جا از انرژی، نه تنها متضمن استمرار حیات و توسعه پایدار جامعه است بلکه منجر به بقاء انرژی برای همگان و نسل های آتی و مانعی برای تولید و گسترش آلودگی های زیست محیطی ناشی از مصرف نادرست انرژی خواهد بود.
* حفظ و حراست از محیط زیست؛ طراوت زندگی امروز و بقای فردا
نوروز و جشن نوروز، ایرانیان را با جلوه های آفرینش خداوند در طبیعت پیوند زده است این آئین تجلی اندیشه های ایرانیان در پاسداری و حفاظت از محیط زیست می باشد. همه باید تلاش کنیم برای تقویت حس همدردی با طبیعت تارهای وجود خود را به طبیعت گره بزنیم و چاره ای برای دردهای آشکار و نهان طبیعت بیاندیشیم و همواره در جهت حفظ و حراست از محیط زیست، الگوی مناسبی برای نسل های آینده باشیم. اهمیت این موضوع ما را بر آن می دارد که در جهت اعتای فرهنگ حفاظت از محیط زیست به نکات زیر توجه ویژه داشته باشیم.
– سفرهای نوروزی نقطه عطفی در رویارویی انسان با مظاهر طبیعی است و در این میان ضرورت دارد که هنگام مسافرت، با همت و تلاش خود ضمن بهره مندی از این موهبت های الهی و ارزش های خدادادی با رعایت اخلاق طبیعت گردی و با بهره مندی از آموزه های دینی و اخلاق زیست محیطی، صیانت از جلوه های الهی را سرلوحه رفتار و منش خود قرار دهیم و در حفظ طبیعت و محیط زیست کوشا باشیم.
– هنگامی که در کنار رودها و دشت ها زیرانداز و سفره پهن می کنیم، مراقب رُستنی های زیر پای خود باشیم، چراکه گیاهان جان دارند و مهر و کین ما را حس می کنند؛ به کودکان خود بیاموزیم که گیاهان را نوازش کنند و هرگز به شاخه ها و تن آن ها آسیب نرسانند.
– به کودکان خود یادآوری کنیم؛ جانوران اگر کوچک و ناتوان هستند، باید در پناه ما باشند و اگر نیرومند هستند باید از نزدیکی به آن ها پرهیز کرد. سنگ پرانی به پرندگان، لگدکوب کردن حشره هایی که روی زمین بار خود می برند، آسیب رساندن به آشیانه های طبیعی جانوران همگی جانور آزاری است که به باید از آن پرهیز شود.
– جلوگیری از شکار و صید حیات وحش و عدم حمل هرگونه سلاح، تبر، اره و تور صیادی از دیگر توصیه های زیست محیطی بوده که همواره باید مدنظر قرار دهیم. سزاوار است به جای شکار حیوانات و چیدن گلها و گیاهان، از آنها عکس بگیریم و سالها از دیدن آن عکس لذت ببریم.
– در زمان حضور در طبیعت ، تا حد امکان غذاهای آماده که نیازمند پخت مجدد ندارند ؛ مصرف گردد و در صورت نیاز به آتش، از گاز پیک نیک همراه یا اجاق های تعبیه شده در طبیعت استفاده شود. از روشن کردن آتش در طبیعت و شکستن و سرشاخه درختان برای این امر خودداری گردد؛ چرا که علاوه بر تخریب محیط زیست، آلودگی هوا را نیز به دنبال دارد.
– کیسه مخصوص جمع آوری زباله را همراه خود داشته باشیم و در پایان روز زباله های تولیدی را به ایستگاه های مستقر در محل تحویل دهیم و زباله های خود را تحت هیچ شرایطی در جنگل، ساحل دریا، کنار چشمه های آب، دره ها و مناطق کوهستانی رها نکنیم.
– از بلند کردن صدای بلندگوهای پخش کننده هایی که سبب آلودگی صوتی می شوند، بپرهیزیم. این کار ممکن است آرامش مردم بومی یا مسافران دیگران را به هم بریزد و کودکان خردسال ما را آشفته سازد.
در پایان باید بدانیم که ایام پرخیر و برکت نوروز، فرصت مغتنمی برای مهربانی و آشتی با طبیعت و محیط زیست است و مسافران نوروزی به منظور بهره مند شدن از محیط زیستی زیبا، سالم و با نشاط، پاسداشت طبیعت را مد نظر قرار دهند و با رعایت توصیه های زیست محیطی و بهداشتی با مأموران و کارشناسان حفاظت محیط زیست همکاری کنند.
نباید فراموش کرد که محیط زیست سالم جزو سرمایه های اجتماعی محسوب می شود و همه وظیفه داریم در حفاظت و نگهداری از این مواهب طبیعی کوشا باشیم. پس بر آنیم :
دیده بان طبیعت سرزمین خود باشیم و برای حفظ محیط زیست سرزمین پهناور ایران، احساس مسوولیت کنیم و به متخلفان تذکر دهیم .