مشاور اقتصادی سازمان مدیریت و برنامه ریزی آذربایجان شرقی
توسعه یافتگی، موضوعی جهان شمول است و بر همین اساس موضوعات آن جنبه فرمولی و ریاضی پیدا کرده است. راهی که کشور کره جنوبی در هفت دهه طی کرده، کشور آلمان در طول دو قرن پیموده است. صرف نظر از این جنبه های تکنیکی توسعه، توجه ویژه نخبگان سیاسی به امر توسعه و ایجاد نهادهای توسعه توسط افراد کاریزماتیک که هم دید جهانی دارند و هم ظرفیت اجماع سازی و معاشرت با همه ذی نفعان توسعه از موضوعات بسیار مهم در مقوله مدیریت توسعه می باشد.
تجارب جهانی نشان می دهد تمامی کشورهای موفق توسعه یافته در قرن بیستم، توسعه را به خوبی مدیریت کردند. از مدیریتی که امپراطور میجی در ژاپن برای توسعه برگزید تا تیم شانگهای در چین و تیم ژنرالها در کره جنوبی و تیم ماهاتیر محمد در مالزی، نمونه این تلاشها در مدیریت توسعه بوده است. متاسفانه در ایران هیچگاه مدیریت توسعه نهادینه نشده و تغییرات سیاسی پی در پی و دخالتهای بیش از حد سیاست در امور اقتصادی، موجب طولانی شدن مسیر توسعه و پیشرفت در ایران شده است.
در همین راستا و با در نظر گرفتن اجماع برخی از کشورها در مورد ضعیف نگه داشتن ایران در امر توسعه و پیشرفت برخی از کشورهای همسایه ایران نیز مقوله ای دیگر است که مزیت های توسعه نیافتگی ایران را روز به روز از کار می اندازد و بنابراین ضروری است فرمایشات مقام معظم رهبری در حوزه سیاستهای اقتصاد مقاومتی جدی گرفته و اقدامات عملیاتی لازم در این زمینه اجرایی شود. اقتصادی که مردم محور بودن آن از ملزومات توسعه یافتگی جامعه ایران اسلامی بوده و می بایست به عنوان یک امر مشترک در همه نهادها و جریانهای دخیل در مدیریت توسعه در نظر گرفته شده و به عنوان یک تضمین در موفقیت برنامه های توسعه عمل نماید.
موفقیت برنامههای توسعه با نهادسازی و ظرفیت سازی امکان پذیر است. به دیگر سخن به منظور برطرف کردن موانع و مشکلات توسعه در کشور و کاهش نابرابریهای منطقه ای و تحقق امر توسعه یافتگی، لازم است نهادهای لازم برای شناسایی نیازهای وضع موجود و آتی در سطوح منطقه ای و استانی ایجاد شود و بر اساس ظرفیت سازی های ایجاد شده اقدام به اجرای برنامه های توسعه نمود امری که در استان آذربایجان شرقی از دو سال پیش در قالب برنامه های سند تدبیر و توسعه استان برای دستگاهها و شهرستانهای استان تهیه گردید و امروز روندها و فرایندهای جدید ظرفیت سازی و نهادسازی برای اجرای آن آغاز شده است. اما هنوز گامهای زیادی برای تحقق این برنامه لازم است طی شود و این نیاز به همکاری همه ذینفعان توسعه دارد و باید بر اساس فرامین مقام معظم رهبری و تاکیدات ریاست محترم جمهوری و مطابق برنامههای مصوب، و با پذیرش مسئولیت اصلی در سازمان مدیریت و برنامه ریزی همه این ذینفعان در قالب یک گفتمان توسعه به اجرای آنها اقدام نمایند.
گفتمان توسعه در این چهارچوب، مبتنی است بر توجه جدی به چشم اندازهای متعالی از جامعه ایران اسلامی و سیاستهای اقتصاد مقاومتی که یک راهبرد بلندمدت در حوزه توسعه یافتگی و جلوگیری از عقب ماندگی محسوب می شود. راهبران توسعه با در نظر گرفتن راهبردهای ممکن در این زمینه که بر پایه مفروضاتی نظیر مشارکت همگانی و مردم محوری در امر توسعه اقتصادی و اجتماعی استوار است، اقدام و عمل فراخور می بایست انجام دهند.
راهبران توسعه اعم از بخش دولتی (سازمان ها و دستگاههای دولتی)، بخش خصوصی (نظیر اعضای اتاق بازرگانی، خانه صنعت و معدن)، نهادهای عمومی غیردولتی (نظیر شهرداری ها) و تشکل های مردم نهاد (انجمن های توسعه نظیر بنیادهای خیریه) باید بیش از پیش ظرفیت های خود را برای اجرای برنامه های توسعه ارتقاء دهند و سازمان مدیریت و برنامه ریزی به عنوان دبیرخانه توسعه استان لازم است زیرساخت های لازم را در این زمینه فراهم آورده و اطلاعات و دانش مورد نیز برای اجرای این برنامه ها را در اختیار همگان قرار دهد. مقوله ای که در شورای برنامه ریزی استان به فراموشی سپرده شد و صاحب نظران و اساتید دانشگاهها و تشکل های مردم نهاد و نخبگان اقتصادی بخش خصوصی از ورود به آن منع گردیدند.
به یاد داریم روزی را که بزرگترین نهاد مدیریت توسعه ساقط شد و با خیالی باطل سعی شد نظام نوینی از توسعه و توسعه یافتگی در کشور به نمایش گذارده شود و همگان شاهد هستیم که نه تنها حرکت مثبتی انجام نگرفت بلکه با اجرای فعالیتهای فاقد برنامه، هزینههای بسیاری بر دولت و ملت تحمیل گشت که اگر فضای سیاسی و فرهنگی کشور اجازه می داد، شفافیتهای اطلاعاتی ابعاد آن فاجعه را به تصویر می کشاند و امروز همه ما (و حتی آنهایی که بر آن اقدام نابخردانه کف زده و یا هورا کشیدند)، با پوست و استخوان آشفتگی در نظام تدبیر و مدیریت را لمس می نمایند.
و صد البته خوشحالیم که آن دوران با آگاهی عمومی و دل بستن به دولت تدبیر و امید از صحنه کشور رخت بربست و اینگونه شد که امروز با شکل گیری مجدد سازمان مدیریت و برنامه ریزی امیدوار به روزهای بهتری باشیم اگر، بتوانیم یاد بگیریم چگونه دور هم جمع شویم و مسائل و مشکلات عدم درک متقابل از خود و مقوله توسعه را تبیین و مرتفع سازیم.
از جمله اهداف و وظایف این سازمان وظیفه دبیرخانه انجمن های تخصصی و صاحب نظران توسعه استانهاست که لازم است ضمن ایجاد هماهنگی و ارتباط بین انجمنها، تشکلهای حرفهای و تخصصی و صاحب نظران توسعه استان با دبیرخانه شورای برنامه ریزی و توسعه استان به تهیه گزارش از فعالیتهای انجمنها و تشکلهای مرتبط با توسعه استان و ارائه گزارشهای ذی ربط به رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان و انعکاس نظرات و پیشنهادهای سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان یا شورای برنامه ریزی و توسعه استان به انجمنها و تشکلهای تخصصی و صاحب نظران توسعه استان به این امر مهم اقدام نماید.
انتظار می رود دولت به همراه نخبگان و فرهیختگان فرهنگی و اقتصادی و همه آنهایی که که دل در گرو توسعه و آبادانی این کشور دارند به فضای گفتمان توسعه و توسعه یافتگی مبتنی بر آرمان های ارزشمند انقلاب اسلامی با کارآمد ساختن نهاد مدیریت توسعه روی بیاورند. سازمان میبایست تشکیلات مطلوب توسعهای را فراهم سازد. توسعه ای که مردم محور است، توسعهای که مبتنی است بر فضای مفهومی اقتصاد مقاومتی، توسعه ای که که متناسب با ظرفیتهای بین المللی، فرامنطقه ای و ملی و منطقه ای و استانی است و نادیده گرفتن این ظرفیتها در همه سطوح هزینههای توسعه را افزایش میدهد و در بسیاری مواقع تاریخ مصرف برنامهای توسعه از بین خواهد برد و چه بسا امکان توسعه و توسعه یافتگی دیگر مسیر نخواهد بود.