هیچ مانع اساسی در جهت حرکت در مدار سند تدبیر توسعه نمی بینیم

کارایی : نظر کلی شما در مورد سند تدبیر توسعه استان آذربایجان شرقی چیست؟
شهرتی فر : مملکت ما در مدار توسعه حرکت می کند و ما در جامعه ای زندگی می کنیم که دارای اسناد بالادستی است. قانون اساسی، قوانین موضوعه و برنامه های پنج ساله ای که مدون می شود و همینطور برنامه چشم انداز بیست ساله و افق 1404 همه نشان می دهد که سیاست کلی حاکم بر نظام جمهوری اسلامی حرکت در مدار توسعه است. توسعه باید متوازن و با برآورد امکانات صورت گیرد و پاسخگوی نیازهای امروزی جامعه باشد. به عقیده من هر برنامه ای که با برآورد امکانات به صورت منطقی تدوین شود و مجریان به این برنامه باور و برای اجرای آن انگیزه داشته باشند مطمئنا حالت اجرایی به خود خواهد گرفت.

در استان آذربایجان شرقی بعد از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و انتصاب دکتر جبارزاده این موضوع مورد بحث قرار گرفت که ما از پتانسیل های علمی و نیروهای متخصص دانشگاهی و تجربه سازمان های دولتی استفاده و با برنامه حرکت کنیم. سند تدبیر توسعه با این دیدگاه تدوین شده است که رابطه بین متخصصان امر را با مجریان برقرار کند تا خروجی یک مطالعه علمی و واقع بینانه راجع به توسعه استان شود. در این سند ابتدا شرایط استان به شکل واقعی تبیین، سیمای شهرستان و در نهایت چشم انداز توسعه ای شهرستان تدوین، قابلیت ها و تنگناها احصاء و عناوین هسته های کلیدی تعیین شده است. به نظر من سند تدبیر توسعه یک دستورالعمل اجرایی برای تحقق سیاست های جمهوری اسلامی ایران در منطقه استان آذربایجان شرقی است.
کارایی : در مورد ضرورت های اجرای سند تدبیر توسعه در شهرستان تبریز صحبت کنید.
شهرتی فر : شهرستان تبریز به عنوان مرکز استان آذربایجان شرقی بیش از 47 درصد جمعیت استان را در خود جای داده است. تبریز از گذشته های دور موقعیت ویژه ای داشت و همواره از نظر تجاری و صنعتی سرآمدترین و شاید مهم ترین شهر ایران محسوب شده است. اگر ما می خواهیم از سند تدبیر و توسعه در استان صحبت کنیم بار اصلی اجرا و موفقیت این سند به تبریز برمی گردد.
جمعیت روستایی ما در حال افزایش است. ضریب شهرنشینی ما حدود 92 درصد است اما از آنجایی که روستاهای نزدیک تبریز مهاجر پذیر هستند به سرعت جمعیت روستایی در اطراف تبریز رو به ازدیاد است. در خود تبریز مسئله تامین مسکن هزینه بالایی دارد. افرادی که می خواهند از شهرستان های اطراف و سایر استان ها به تبریز بیایند به اجبار یا به حاشیه شهر می روند و یا در روستاهای اطراف و در محل های ارزان قیمت ساکن می شوند این اتفاقات باعث می شود جمعیت روستاها به شکل بی رویه ای افزایش یافته و حاشیه نشینی در اطراف روستاها گسترش یابد.
چاره حل مسائل اینچنینی هم توسعه یافتگی متوازن است یعنی نمی شود در تبریز صنعت، کشاورزی، خدمات و تجارت توسعه یابد ولی در شهرستان های اقماری و حتی استان های همجوار مشکلات پابرجا باشند. در این صورت هر قدر هم که در تبریز تقلا کنیم با مشکلات عدیده ای قریبان گیر خواهیم بود.
حتما باید برنامه ها منجر به توسعه متوازن منطقه ای شوند. یعنی هموطنان روستایی در روستاهای خود به راحتی بتوانند زندگی کنند و دغدغه اشتغال و کمبود امکانات رفاهی نداشته باشند تا در تبریز هم بتوانیم این جمعیت بالغ بر یک میلیون و 800 هزار نفری را مدیریت کنیم.
کارایی : کمی هم در مورد پتانسیل های تبریز صحبت کنید.
شهرتی فر : مقایسه کل شهرستان های تبریز نشان می دهد 22 هزار و 10 هکتار از اراضی کشاورزی دیم و 22 هزار و 206 هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان آبی هستند که به ترتیب 2.8 و 5.4 درصد از اراضی دیم و آبی استان را به خود اختصاص داده اند؛ یعنی در واقع وسعت این اراضی نسبت به جمعیتش کم است. وسعت کل اراضی آبی و دیم در شهرستان هم که 42 هزار و 416 هکتار است نشانگر اختصاص سهم 3.63 درصدی این شهرستان از کل استان است. از کل اراضی شهرستان تبریز 27 هزار و 372 هکتار و از کل اراضی استان 757 هزار و 225 هکتار زیر کشت رفته است.
از نظر صنعت و معدن بر اساس آمار موجود تعداد کل کارگاه های صنعتی و تولیدی تبریز 6 هزار و 609 کارگاه است که پس از پایش تعداد کارگاه های صنعتی بالای 10 نفر شاغل به هزار و 448 واحد تغییر یافته که معادل 44.9 درصد از کل کارگاه های استان است. تعداد شاغلین کارگاه های صنعتی بالای 10 نفر شاغل 35 هزار و 398 نفر است که 40.66 درصد شاغلین استان را به خود اختصاص می دهد.
کارایی : وضعیت اجرای پروژه های سند تدبیر توسعه در شهرستان تبریز چطور بوده و تا چه اندازه به اهداف مورد انتظار دست یافته است؟
شهرتی فر : بر اساس هدفگذاری دولت تدبیر و امید ما بنا نداریم پروژه جدیدی شروع کنیم چرا که به اندازه کافی پروژه های نیمه تمام در تمامی بخش ها وجود دارند. ما در پروژه های نیمه تمام اولا پروژه هایی را که امکان واگذاری به بخش خصوصی دارند واگذار می کنیم و به دنبال این هستیم که سرمایه گذار بخش خصوصی این پروژه های را تحویل بگیرد و به بهره برداری برساند.
دومین بحث این است که پروژه هایی که از پیشرفت فیزیکی بالایی برخوردارند به سرعت ساماندهی کرده و به اتمام برسانیم تا سرمایه گذاری های صورت گرفته منتهی به بازدهی شود. ما باید در سند تدبیر و توسعه بحث بهره وری را مورد توجه قرار می دادیم و مسئله ارتقاء بهره وری هم مدنظر بود.
در بخش صنعت سیاست کلی منبعث از سند تدبیر و توسعه این است که مشاغل موجود حفظ شود و از طرف دیگر کارگاه های نیمه فعال فعال تر شده و کارگاه های غیر فعال به مدار فعالیت بازگردند و واحدهای دارای بحران های کارگری هم مجددا احیا شوند. در کنار اینها باید زمینه های جذب سرمایه گذاری های جدید توسط بخش خصوصی فراهم شود. در تبریز زمینه های مناسب برای سرمایه گذاری عبارتند از شهرک های صنعتی، انرژی و همراهی و همکاری دستگاه های دولتی بر اساس دستورالعمل های منبعث از سند تدبیر توسعه و سیاست مدیریتی استان که همه این زمینه ها فراهم هستند.
به طوری که وقتی دولت تدبیر و امید روی کار آمد نرخ بیکاری در آذربایجان شرقی 12.5 درصد و در تبریز 12.8 درصد بود که 0.3 درصد هم از متوسط کشوری بالاتر بودیم. اما بر اساس آماری که مرکز آمار جمهوری اسلامی ایران در پایان سال 94 اعلام کرد نرخ بیکاری در استان آذربایجان شرقی به 7.7 درصد کاهش یافته بود که این رقم نشان می دهد سیاست های اقتصادی دولت در استان جواب داده و ما در حفظ مشاغل موجود به صورت نسبی موفق بودیم؛ فعالیت کارگاه های نیمه فعال افزایش یافته و واحدهای بحرانی تا حدودی از بحران خارج شده اند.
کارایی : مهمترین پروژه های تعریف شده سند تدبیرتوسعه برای تبریز کدامند و این پروژه ها بر چه اساسی تعریف شده اند؟
شهرتی فر : ما 9 هسته کلیدی را برای تبریز تعریف کرده ایم که «بهسازی، ساماندهی و نوسازی بافت های ناکارآمد موجود شهری تبریز» از جمله آنها است. هسته کلیدی دوم «حمل و نقل تبریز شامل مترو، کنار گذر دوم و فرودگاه» است؛ متروی ما به سرعت تکمیل می شود و تا نیمه دوم سال تا میدان ساعت خواهد رسید؛ باند بتنی فرودگاه تبریز اخیرا به بهره برداری رسیده و قرار است این فرودگاه به هاب منطقه ای تبدیل شود.
هسته کلیدی بعدی «توسعه مجموعه ورزشی یادگار امام» است که قرار است به دهکده ورزشی شمال غرب کشور تبدیل شود. توسعه گردشگری و توجه به گردشگری سلامت و اکوتوریسم، فعالیت موثر منطقه ویژه علم و فناوری ربع رشیدی، ساماندهی آلودگی های زیست محیطی توجه به رویدادها و جشنواره های فرهنگی و هنری و … دیگر هسته های کلیدی سند تدبیر توسعه شهرستان تبریز را تشکیل می دهند.
کارایی : به طور کلی میزان پیشرفت سند تدبیر توسعه در شهرستان تبریز چقدر است؟
شهرتی فر : سند تدبیر توسعه دارای متدولوژی علمی است و هر پروژه ای که در آن تعریف شده دارای شروع و خاتمه مشخص است؛ به عنوان مثال حجم عملیات اجرایی «فازهای اول و دوم خط یک متروی تبریز» 17 کیلومتر، شروع عملیات سال 93 و پایان عملیات نیز سال 95 تعریف شده و تا پایان امسال همه این 17 کیلومتر باید به اتمام رسد. یا حجم عملیات اجرایی «کنار گذر دوم تبریز» 25 کیلومتر سال شروع عملیات 94 و سال خاتمه نیز 1400 است. حجم عملیات «مرمت، حفظ، احیاء و نگهداری بافت تاریخی بازار تبریز» 10 هزار متر مربع، شروع عملیات سال 93 بوده و به شکل مستمر ادامه خواهد یافت. به هر صورت به فراخور تامین اعتبار این پروژه ها به اشکال مختلف پیش رفته اند.
کارایی : مهمترین چالش هایی که ممکن است مانع پیشرفت سند تدبیر توسعه شوند کدامند؟
شهرتی فر : ما امروز هیچ مانع اساسی در جهت حرکت در مدار سند تدبیر توسعه نمی بینیم. فقط برخی از افراد و جریانات سیاسی سعی دارند با شانتاژ خبری به ناامید کردن مردم، نادیده انگاشتن موفقیت های دولت تدبیر و امید و بزرگنمایی کمبودها بپردازند که اینها موجب تضعیف روحیه کارگزاران و مجریان دولت می شود. معتقدم اگر روحیه مسئولان اجرایی تضعیف و مردم ناامید نشوند دولت زمنیه های لازم را فراهم کرده و ما آماده جهش اقتصادی هستیم.