تاثیر انتخاب ترامپ بر روی اقتصاد ایران

مواضع اصلی ترامپ در دوره تبلیغات انتخاباتی علیه قدرت های اقتصادی جهان بوده است. ظاهرا او به دنبال احیای اقتصادی آمریکا و افزایش رشد اقتصادی این کشور است و اگر به وعده هایش پایبند باشد، توجه خود را بر این مسائل معطوف می کند. یکی از برنامه های او مقابله با اقتصادهای چین، ژاپن، جنوب شرق آسیا، اروپا و… است؛ به گونه ای که برای خروج سرمایه از آمریکا به این کشورها محدودیت هایی را وضع می کند. بنابراین مقابله اصلی او با گروهی از کمپانی های بین المللی ، قدرت های اقتصادی بزرگ و همچنین قدرت های اقتصادی در حال ظهور خواهد بود.
بعضی ها بر این باورند که موضع گیری اصلی ترامپ اقتصادی است و این موضع گیری ممکن است فشار بر ایران را کمتر کند؛ و این طور نگاه می کنند که انرژی ترامپ در مقایسه با کلینتون بیشتر به مقابله با قدرت های اقتصادی چین، ژاپن و اتحادیه اروپا معطوف خواهد شد و این مسأله فرصت تنفسی برای ایران به وجود می آورد. بنابراین واکنش بازارهای سرمایه در اتحادیه اروپا به انتخاب ترامپ معنادار است، اما واکنش بازار سرمایه در ایران براساس یک ارزیابی غلط صورت گرفته و شاخص این بازار به زودی به حال تعادل بازمی گردد. اگر ترامپ برجام را نقض کند، در عمل فرصتی منطقی به ایران می دهد تا از این توافق خارج شود. از طرفی تصمیم یک جانبه آمریکا به بهبود بیش از پیش روابط ایران با اتحادیه اروپا منجر می شود؛ آن هم در شرایطی که سیاست ادامه تحریم ها به دلیل فقدان اجماع جهانی امکان پذیر نیست، بنابراین بعید است او به چنین کاری دست بزند.
البته منافع آمریکا در جنگ افروزی در دنیاست، تا جایی که حفظ ارزش دلار در گرو این جنگ افروزی هاست، بنابراین سیاست های جنگ افروزانه آمریکا به خصوص در قبال خاورمیانه با ریاست جمهوری ترامپ متوقف نمی شود
انتخابات آمریکا مانند بسیاری از شوک های برونزای دیگر دارای دو اثر کوتاه مدت و بلند مدت بر اقتصاد جهانی و نیز اقتصاد ایران است.
درمقابل سیاست های اقتصادی دولت جدید امریکا که میتواند بر اقتصاد جهانی و به تبع آن بر اقتصاد ایران اثر بگذارد و نیز سیاست خارجی جدید آن میتواند آثار بلندمدتی بر اقتصاد ایران داشته باشد. به عنوان مثال برخی کارشناسان بر این باورند که که سیاست های اقتصادی ترامپ میتواند به کاهش رشد اقتصادی امریکا منجر شود و این کشور را وارد رکود اقتصادی کند. اگر این تحلیل به واقعیت بپیوندد میتواند باعث ادامه رکود کشورهای حوزه یورو شود و به کاهش قیمت مواد اولیه از جمله نفت منجر شود. اینگونه اقتصاد ایران نیز ازانتخابات آمریکا تاثیر بلند مدت خواهد گرفت و حتی با کاهش قیمت جهانی نفت، خروج اقتصاد ایران از رکود اقتصادی نیز دشوار خواهد شد.
اما اثرات بلند مدت این انتخابات میتواند از دو کانال بر اقتصاد ایران تاثیر بگذارد. اولین کانال همان است که در بالا به ان اشاره شد. سیاست های اقتصادی دولت جدید ایالات متحده میتواند بر رونق یا رکود این کشور به عنوان بزرگترین اقتصاد جهان اثر بگذارد و از این طریق اقتصاد کشورهای دیگر همچون کشورهای حوزه یورو را دستخوش تغیر کند. این اتفاق منجر به تغییر در وضعیت اقتصادی شرکای تجاری ایران می شود و از این طریق بر اقتصاد ما تاثیرگذار خواهد بود. از سوی دیگر بر قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه که بخش عمده ای از صادرات مارا شامل میشوند تاثیر میگذارند و از این طریق میتواند بر مخارج دولت ایران به عنوان یکی از موتورهای اصلی رشد اقتصادی تاثیرگذار باشد. البته از انجا که ترامپ به صراحت به بیان دیدگاه های اقتصادی خود نپرداخته است و سیاستهای و برنامه های اقتصادی آن دقیقا مشخص نیست نمی توان درمورد میزان تاثیرگذاری ان نظر قطعی داد ولی به نظر میرسدبا توجه به مسائل کلی که بیان کرده است و باتوجه به تجارت قبلی دولت های جمهوری خواه امریکا انتظار میرود این تاثیر مثبت نباشد. درواقع انتظار میرود بهبود اوضاع اقتصادی در انتظار امریکا نباشد و از این طریق اقتصاد جهانی نیز دچار مشکلاتی شود.
اما کانال دومی که میتواند بر اقتصاد ایران اثرات بلند مدت داشته باشد سیاست خارجی ترامپ است. اینکه در قبال برجام و تجریم های ظالمانه علیه ایران چه سیاستی در پیش میگیرد میتواند اثرات مهمی بر اقتصاد ایران داشته باشد. اگر مواضع خود را تغییر ندهد وبه وعده های خود در دوران تبلیغات عمل کنند باید منتظر تغییر شرایط برجام و یا حتی افزایش تحریم ها و درنتیجه از بین رفتن برجام باشیم. اتفاقی که میتواند آثار مختلف و زیادی بر اقتصاد ایران داشته باشد. البته فعلا مشخص نیست که به چه میزان به وعده های انتخاباتی خود عمل میکند. علاوه بر این سیاست خارجی امریکا و رابطه ان با کشورهای همسایه و عرب های حوزه خلیج فارسی نیز می تواند اثار بلند مدتی بر اقتصاد ایران داشته باشد.
بنابراین می توان گفت انتخابات امریکا اولا به دلیل شوکی که بر اقتصاد جهانی وارد می کند بر اقتصاد ایران تاثیرات مقطعی و کوتاه مدت منفی دارد. دوما با توجه به سیاست های اقتصادی دولت جدید میتواند اقتصاد جهانی و درنتیجه رشد اقتصادی کشورهای مختلف و نیز قیمت کالاهای اساسی را تحت تاثیر قرار دهد و از این طریق بر اقتصادجهانی و نیز اقتصادایران تاثیر منفی بگذارد. سوما سیاست خارجی امریکا و نیز برخورد آن با برجام و تحریم های ظالمانه میتواند تاثیر مستقیمی بر اقتصاد ایران داشته باشد
چهارما به دلیل انکه سیاستها و برنامه های اقتصادی ترامپ به صراحت بیان نشده است در کوتاه مدت نااطمینانی برای اقتصاد جهان در پی خواهد داشت. از انجا که نحوه برخورد وی با برجام نیز مشخص نیست نااطمینانی را بر اقتصاد ایران نیز تحمیل خواهد کرد.
گرچه ترامپ مواضع ضد و نقیضی در مورد برجام داشته و از گذر همین مواضع متفاوتش جایی حرف از لغو برجام زده است، ولی با این همه باید دید که رئیس جمهوری جدید آمریکا که حتی حمایت بسیاری از هم حزبی های خود را به همراه نداشت و البته با دشمنان کشورش اعلام دوستی و با هم پیمانان به سردی برخورد می کرد، چقدر انگیزه و قدرت زدن به زیر میز توافق هسته ای با ایران را خواهد داشت.
به نظر می رسد برخی فشارهای سلیقه ای علیه ایران و ایرانی، تا حدودی نسبت به هشت سال گذشته بیشتر خواهد شد. فشارهایی همانند سختگیری در صدور ویزا، اعمال تحریم‎های جدید، جلوگیری از نزدیکی کمپانی های آمریکایی به بازار ایران و … غیره. اما باتوجه به اینکه دولت روحانی اکثر تخم های عملکرد خود را طی حدود چهار سال گذشته در سبد برجام و نزدیکی به آمریکا گذاشته است، متأسفانه با بر سر کار آمدن ترامپ، موانع بیشتری بر سر اجرای برجام پیش خواهد آمد و با عنایت به اینکه از این تاریخ به بعد جمهوری خواهان کنگره و قوه مجریه را همزمان در اختیار خواهند گرفت در نتیجه اعمال تحریمها و محدودیتهای متفاوت جدید در علیه ایران دور از انتظار نخواهد بود و در کوتاه مدت دست دولت روحانی بسته تر خواهد شد و از نظر روحی و روانی تأثیرات منفی بر روحیه فعالان اقتصادی ایران و حتی خارجی های مشتاق به همکاری با ایران رخ خواهد داد و تأثیری بدی بر بازار ارز ایران خواهد گذاشت و نرخ ارز تا حدودی بالاتر از نرخهای جاری خواهد رفت. افزایش نرخ ارز نیز بر واردات کالاهای مصرفی تأثیر خواهد گذاشت و قیمتها کالاهای وارداتی گرانتر تمام خواهد شد که خود بر مصرف کننده فشار خواهد آورد و نرخ تورم را نیز افزایش خواهد داد.
اگر دولت تدبیر درستی را تخاذ کرد و تخم های خود را رفته رفته از سبد قبلی خارج و در سبدهای دیگر بگذارد و از تیم قوی تر و سیاستها درست تر بهره ببرد و همچنین اجرای اقتصاد مقاومتی و قدرتمند کردن اقتصاد ایران را در دستور کار قرار دهد، قطعاً اثرات منفی انتخاب ترامپ و فشارهای آتی آمریکا برعلیه ایران تاحدودی خنثی خواهد شد، زیرا ایران اسلامی حدود 40 سال است که با این فشارها درگیر بوده و غالب آنها را به خوبی از سر گذرانده است. پس با مدیریت و تصمیمات درست دولت، تأثیر منفی انتخاب ترامپ بر اقتصاد ایران کوتاه مدت خواهد بود؛ در غیر این صورت باید مجدداً منتظر جنگ اقتصادی جدیدی باشیم.