با کمبود محیط بان مواجه هستیم

کارایی: لطفاً ابتدا توضیحاتی در رابطه با حیطه عملکرد یگان حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی بیان فرمایید.
فایق : عمده وظایف فرماندهی یگان سازمان حفاظت محیط زیست عبارت است: از انجام وظیفه فرمانده یگان زیر نظر مدیرکل استان؛ بدون واسطه، نظارت و جمع‌آوری اخبار و ارزیابی مستمر اطلاعات در مناطق تحت مدیریت و مناطق آزاد (مرز استحفاظی استان)، پیشگیری از تخریب و آلودگی محیط زیست و شکار و صید غیرمجاز با اعمال قانون و مقررات، برنامه‌ریزی جهت انجام گشت تخصّصی در حوزه استحفاظی، نظارت و انجام اقدامات بازدارنده و مقابله با اخلال‌گران و مجرمین در زمینه شکار و صید و تخریب و آلودگی زیست محیطی، نظارت و انجام هماهنگی قانونی در دستگیری متهمین و تشکیل پرونده در حوزه استحفاظی، هماهنگی و اجرای اقدامات لازم با مراجع انتظامی و قضائی در خصوص متخلفین متواری شده در مرز استانهای مجاور، مدیریت و نظارت و اطّلاع رسانی به مقامات مافوق در هنگام اطفاء‌حریق و بروز حوادث در مناطق آزاد و چهارگانه به منظور انجام امور اداری از طریق دستگاههای اجرائی مسئول، نظارت بر اجرای برنامه‌های جاری سازمان از جمله: آمار برداری، نمونه برداری گیاهی و جانوری، تعدیل جانوران وحشی و سایر امور تحقیقاتی، نظارت بر انجام اقدامات لازم جهت حفاظت از اموال، اسکان، مستحدثات سازمان و جلوگیری از آسیب‌رسانی، توسط عناصر مخرّب داخلی یا عوامل خارجی با هماهنگی نیروهای انتظامی، نظارت بر فعالیت مراکز تاکسیدرمی، فروش حیوانات و تکثیر و پرورش حیات‌وحش و گزارش موارد خلاف، نظارت و کنترل بر ورود و خروج اشیاء، افراد، نمونه‌های گیاهی- جانوری، اموال سازمان در حوزه استحفاظی براساس قوانین و مقررات، اقدام و هماهنگی لازم با عوامل انتظامی در کشف جرائم زیست محیطی (در حوزه استحفاظی)، بررسی و پیگیری شکایات تا حصول آراء و احکام اداری و قضائی در خصوص پرونده‌های مرتبط با تخلفات و جرائم در مناطق آزاد زیست محیطی و مناطق چهارگانه، هماهنگی و نظارت بر جمع‌آوری اطّلاعات انتظامی توسط پرسنل یگان و هماهنگی و همکاری متقابل با ناجا و حراست سازمان متبوع جهت جمع‌آوری اخبار و اطلاعات مورد نیاز، نظارت و شرکت در انجام مأموریت و شرایط غیرعادی در امور ایمنی و انتظامی، پیگیری برنامه‌ریزی و نظارت بر توزیع تسلیحات، تجهیزات انتظامی، مخابراتی، ملبوس، تجهیزات انفرادی، جیره غذایی و تجهیزات جمعی (خودرو، موتور، قایق)، پیگیری صدور احکام حمل سلاح در زمان مقرر و نحوه توزیع سلاح در سطح استان، نظارت و هماهنگی بر چیدمان پرسنل یگان بر حسب ضرورت، نظارت بر عملکرد پرسنل یگان در چهارچوب ضوابط و دستورالعملهای تعیین شده به منظور انتخاب محیط‌بان نمونه در سطح استان و اعلام به سازمان، برنامه‌ریزی و هماهنگی درخصوص دوره‌های آموزشی مرتبط با پرسنل یگان، تهیه گزارش و اخذ موافقتهای لازم درخصوص استفاده پرسنل یگان از سلاح های غیرسازمانی طبق ضوابط مربوطه، نظارت بر استفاده پرسنل از لباس، علائم و نشان های متحدالشکل یگان طبق دستورالعملهای موجود، ارائه گزارش حوادث و رویدادهای استان در حوزه استحفاظی در راستای اهداف سازمان، ارائه گزارش عملکرد یگان حفاظت استان به صورت ماهانه در پایان هر ماه، اطلاع رسانی کلیه دستورالعملهای صادره از سازمان به تمامی پرسنل، انجام سایر امور ابلاغی از سوی مقام مافوق و ارائه گزارش حوادث و رویدادهای مهم در حوزه وظایف یگان در کمترین زمان ممکن به فرماندهی یگان حفاظت سازمان.
کارایی : مهمترین بخش این وظایف کدام است؟ چیزی که به صورت عینی و تجربی آن را مشاهده کنید و با آن درگیر باشید.
فایق :به نظر من، ساماندهی نیروها، مهمترینِ این وظایف است. به هرحال این نیروها باید ساماندهی شوند و اینکه نیروها در کجا مستقر شوند تا از کیفیت خوبی برخوردار باشند و یا هماهنگی با مقامات قضایی در صورت به وجود آمدن مشکل از مهمترین وظایف ماست تا بتوانیم با ارتباط تنگاتنگی که داریم مشکلات را حل کنیم.
کارایی : محیط بانان به صورت مشخّص با شما کار می‌کنند؟
فایق :محیط بانانی که در شهرستان‌ها هستند، یک سری از کارهایشان زیر نظر مدیرکل است و یک سری از کارهایشان مرتبط با بنده است که هماهنگی‌های لازم را انجام دهم.
کارایی :چه تعداد محیط بان در این استان مشغول به فعالیت هستند؟
فایق :تعدادشان پایین تر از حد استاندارد و بسیار کم است.ما اصولاً با کمبود محیط بان مواجه هستیم.
کارایی :همانطور که استحضار دارید، در روزهای اخیر، محیط بانان و وضعیت آنها، در مطبوعات و رسانه‌ها، جزو بحث های داغ شده است و مردم نسبت به سرنوشت آنها و در برخی موارد نسبت به احکام اعدامی که برای آنها صادر شد، حساس شده‌اند. لطفاً در رابطه با حیطه وظایف محیط بانان و مصونیت‌هایی که نسبت به اسلحه‌ای که در راستای اجرای وظیفه‌ حمل می‌کنند، باید داشته باشند ،توضیح بفرمایید.
فایق :همانطور که گفتید محیط بانی یک شغل سخت است و در ابتدا باید به این اشاره کنم که محیط بان چه کارهایی انجام می‌دهد و در مقابل آن چگونه باید از این سلاح استفاده کند. محیط بان در طول ماه، 18 شبانه روز مشغول فعالیت و کار است و 12 شبانه روز استراحت دارد. در بعضی مناطق که دور از جوامع محلی هستند، رد پایی از انسان نیست و طبیعت بکری وجود دارد و محیط بانی که در آنجا حضور دارد، در این 18 روز، با جوامع انسانی و افراد جامعه هیچ مراوده و گفت و گویی ندارد؛ به همین دلیل بعضاً در کوه های صعب العبور و یا در دره‌ها و دشتها گشت می‌زند تا از این موهبت‌های الهی حفاظت کند. در این مکانها، محیط بانان مسلح هستند. شکارچی که به منطقه می آید به هرحال مسلّح است و محیط بان برای حفظ جان خود از شکارچی و حیوانات درنده حیات وحش، طبق قانون مسلح است. متاسفانه قانون اینجا دست و پای محیط بانان را می بندد و اشاره می‎کند که وقتی یک نفر به تو اسلحه کشید، آنجا تو می توانی از خودت دفاع کنی. قانون گذار اینجا می‌گوید وقتی شما از یک حیوان حفاظت می کنید، پس انسان که اشرف مخلوقات است، باید از این حیوان بیشتر حفاظت کنید. اینجاست که محیط بان که به حیات وحش می رود می بیند که حیوانی که در آنجا وجود دارد، همانند فرزند خود آدم است. آنقدر میان محیط بان و آن حیوان، انس وجود دارد که وقتی یک نفر اسلحه‌ای روی آن می‌کشد، گویی بر روی فرزند محیط بان، کشیده است. در اینجا محیط بان می‌بیند که یک فرد متخلف، در صحنه وجود دارد. البته همه شکارچی‌ها متخلف نیستند. بعضی از آنها خیلی محترم و قانونمند هستند. ولی برخی از آنها شکارکُش هستند و طبیعت را بیش از حد تخریب می‌‌کنند. وقتی این فرد می‌آید و شکار غیرمجاز انجام می‌دهد، این محیط بان به هرحال فاصله دارد و می‌خواهد جلوی این کار را بگیرد. ولی در برخی موارد روند امور به گونه‌ای پیش می‌رود که محیط بان مجبور است که دست به اسلحه شود و وقتی به اسلحه دست می‌‎برد به دلیل اینکه هدف ثابت نیست و در حال حرکت است، احتمال این وجود دارد که گلوله ای که به سمت پا شلیک شده بود به قست دیگری از بدن بخورد و موجب مرگ شود. در این موضوع هیچ قصدی وجود ندارد و محیط بان فقط درصدد حفاظت از محیط زیست و دستگیری شکارچی خاطی است.
کارایی :من حتی در جایی می خواندم که وضعیت استخدامی این‌ محیط بانان نیز با مشکل مواجه است.
فایق : وضعیت استخدامی محیط بانان ما، به دو صورت رسمی و پیمانی و یکی هم به صورت شرکتی وقراردادی است. افرادی که قراردادی و شرکتی هستند، به هیچ عنوان حتی اجازه حمل سلاح ندارند و اگر با یک متخلف و یا شکارچی مواجه شوند، حتی نمی توانند از خود دفاع کنند.حقوق‌ دریافتی شان هم خیلی کم است و نمی توانند معیشت توام با رفاهی داشته باشند. البته،حتی محیط بانان رسمی هم نسبت به کارکنان ارگان‌های دیگر، حقوق بسیار ناچیزی دریافت می‌کنند.
کارایی: یکی از ضعف‌ها و انتقاداتی که به این حوزه وارد می‌کنند، ضعف تجهیزات است. آیا چنین چیزی صحت دارد؟
فایق: کاملاً درست است. ما ضعف تجهیزات داریم و به روز نیستیم. به طور مثال یک شکارچی با یک ماشین آخرین سیستم به منطقه می‌آید، ولی ما سوار ماشین‌های قدیمی و کهنه هستیم. بودجه ما بسیار کم است. از سازمان برنامه بودجه و استانداری خواهش می‌کنیم که در این زمینه، محیط زیست را مساعدت کنند. محیط زیست باید به آخرین تکنولوژی مجهّز شود. چون اگر چنین نباشد، نخواهیم توانست از محیط زیست حفاظت کنیم و وقتی گونه‌ای از بین می‌رود، جبران ناپذیر خواهد بود.

کارایی :بزرگترین و مهمترین مشکلات شما در حوزه فرماندهی یگان سازمان محیط زیست چیست؟
فایق : مهمترینِ مشکل ما همانطور که گفتم، کمبود بودجه است که اگر فراهم شود ما می‌توانیم تجهیزاتمان را به روز کنیم. الان مثل گذشته نیست که محیط بان،با پای پیاده کیلومترها قدم بزند. ما باید هلی کوپتر داشته باشیم.باید گشت‌های هوایی مستقر شود. باید دوربین‌های مدار بسته و یا خودروهایی که بتوانند در مناطق صعب العبور حرکت کنند داشته باشیم تا بتوانیم بهتر از محیط زیست مان حفاظت کنیم.
کارایی : به نظر شما، بزرگترین مشکلاتی که در حوزه حفاظت محیط زیست در منطقه وجود دارد چیست؟
فایق : در رابطه با شکارچی‌ها ابتدا باید فرهنگ سازی درست انجام شود.آن طور که باید فرهنگ سازی نشده است.شکارچی باید تفهیم شده باشد که به کجا می‌رود وچگونه باید در طبیعت رفتار کند تا کمترین آسیب را بزند. این طبیعت میراثی است که به ما رسیده و ما هم باید برای نسل بعدی از آن حفاظت کنیم.
کارایی: فرهنگ سازی از طرف سازمان حفاظت محیط زیست چگونه انجام شده و چه کارهایی در این زمینه،تاکنون صورت گرفته است؟
فایق : مردم باید دست به دست هم بدهند و خودشان از مناطق خود حفاظت کنند. برخی مناطق هستند که در آن افراد محلی، خودشان، از منطقه حفاظت می کنند به هیچ عنوان شکار نمی کنند و اجازه شکار به دیگر افراد را هم نمی‎دهند و یا اگر افرادی برای شکار به آن مناطق می روند، سریع به ما گزارش می‌دهند. متاسفانه به دلیل کمبود نیرو، ما در همه جا حضور نداریم و در برخی روستاها اسلحه های غیرمجاز خیلی زیاد وجود دارد و کنترل کردن آن هم بسیار مشکل است. مساله دیگر این است که حال با آغاز فصل گرما ، گردشگری افزایش پیدا می کند. من از تمامی مردم خواهش می کنم که در هنگام تفرّج، آتشی را که روشن می ‌کنند، به خوبی و به صورت کامل خاموش کنند. چون با کوچکترین باد این آتش دوباره شعله ور خواهد شد. گاهی این آتش سوزی ها توسط باد در جاهای صعب العبوری رخ می‌دهد که تا به آنجا برسیم، آتش همه جا را فرا گرفته است. البته دو سامانه 1540 و 1812 نیز در خدمت شهروندان محترم است. مردم عزیز می توانند با این شماره ها تماس بگیرند و گزارش دهند.