کارایی :آقای زادبود شما اعتقاد دارید فلسفه انتقال مالکیت از دولت به بخش خصوصی چیزی است که توسط کلیه کارشناسان تایید شده است و در برنامه های توسعه هم بر روی آن تاکید شده است. اما در یک سطح تکنیکی و در سطح خود شرکت ماشین سازی واگذاری ها را چگونه ارزیابی می کنید؟
زادبود : سازمان خصوصی سازی براساس رسالت اصلی خود و براساس اصل 44 عهده دار وظایفی است که ما هم به رسالت و اهداف سازمان خصوصی سازی احترام می گذاریم . من حدود بیست و چهار سال است که در ماشین سازی سابقه فعالیت دارم. از آبان سال 1392 نیز به عنوان مامور به خدمت در «طرح نفلین سینیت سراب» فعالیت نموده ام. اما از اول شهریور 1395 به عنوان عضو هیات مدیره شرکت ماشین سازی تبریز و مدیرعامل به شرکت بازگشتم. ماشین سازی تبریز یک شرکت کلان، تکنولوژیکی و پایه ای است؛ یعنی هر شرکتی و یا هر کارگاهی ایجاد شود که در آن کار تکنیکی و تولیدی، نه خدماتی صورت بگیرد، به طور قطع ماشین سازی تبریز به عنوان تامین کننده در آن نقش خواهد داشت. یا از تولیدات خود این شرکت حتماً در آن کارگاه استفاده خواهد شد و یا این که از تولیدات مرتبط با محصولات ماشین سازی تبریز در آن کارگاه استفاده می گردد. بنابرین رسالت ماشین سازی در کشور، رسالتی پایه ای است و از جمله اهدافش اشتغال زایی است. ماشین سازی تبریز شرکتی است که هر محصول و تولید آن اشتغال زایی ایجاد می کند. هر محصولی از آن که به بازار می رود یک خانواده، دو خانواده و یا تعدادی از خروجی آن درآمد دارند و ارتزاق می کنند.
کارایی : اگر اجازه بدهید از دیدگاه انتقادی به این قضیه نگاه کنیم. فرمودید که ماشین سازی یک شرکت پایه ای است اما اینطور به نظر می رسد که این ماموریت که شما از آن صحبت می کنید شاید چهل یا پنجاه سال پیش می توانست بدان کیفیت طرح گردد. امروز تولیدکنندگان قطعات و ماشین ابزار می توانند چابک تر و با قیمت تمام شده کمتر در این حوزه فعالیت نمایند. آیا فکر نمی کنید احتیاجی به این سازمان با این ابعاد نیست؟
زادبود : اما هدف و خروجی ماشین سازی تولید قطعه نیست. بلکه تولید ماشین است که برای همان کارگاه های کوچک و یا شرکت های بزرگ و کوچک مورد استفاده قرار می گیرند.
کارایی : می خواهم بدانم این که این شرکت تولید کننده انحصاری است، این انحصار از کجا نشات می گیرد؟ آیا مربوط به تکنولوژی است یا نه در ارتباط با کیفیت و کارکرد کارکنان است؟
زادبود : ماشین سازی تبریز یک شرکت پایه ای است، شرکتی است که بر روی اشتغال زایی مملکت تاثیر می گذارد. این شرکت نزدیک به چهل سال پیش تاسیس شده است. در زمانی که در کشور چنین تشکیلاتی وجود نداشت و ضرورت آن احساس می شد. امروز هم همان نیازها وجود دارد و حتی بیش تر هم شده است. چون آن زمان صنعت چندان پا نگرفته بود و بنگاه ها و شرکت های بزرگ و کوچک هنوز ایجاد نشده بودند تا از محصول ماشین سازی استفاده کنند؛ اما امروز شرکت ها و کارگاه های زیادی وجود دارد در نتیجه به تعداد ماشین هایی که محصول ماشین سازی تبریز است، احتیاج فراوان وجود دارد. پس نیاز کشور به ماشین سازی امروز بسیار بیش تر از قبل است. حالا این که ما چرا انحصاری هستیم؟ بدین دلیل است که ما تنها تولیدکننده هستیم نه تنها در ایران بلکه در خاورمیانه. تخصص تولید این تیپ ماشین های صنعتی در ایران با ماست.
کارایی : آیا فکر میکنید که تولید شما رقابتی است؟ در شرایطی که کماکان رقابت وجود داشته باشد؟
زادبود : فعلاً بازار محصولات ما در شرایط انحصاری است چون مشابه ماشین سازی تبریز در ایران وجود ندارد و سایرین فقط تامین کننده هستند.
کارایی : این امر به زعم شما مثبت است یا منفی؟
زادبود : این امر هم حسن دارد و هم عیب. حسنش شاید این باشد که در زمینه مشتری انحصار داریم ، اما خب رقابت تحت الشعاع قرار می گیرد.
کارایی : اگر آن طور که می گویید در تمام این سال ها مشتری ثابت داشته اید آیا این قابل توجیه و تبیین است که چرا شرکت با مشکلات مالی مواجه شده است؟
زادبود : وقتی گفته می شود که شرکت با مشکلات مالی مواجه شده، شاید کمی بحث غیرتخصصی باشد. بنده شخصاً اعتقاد دارم که از پارامترهای اصلی رونق اقتصادی شرکت، کارکنان آن است. اگر کارکنان واقعاً هم دل نباشند و باهم کار نکنند، شرکت رونق اقتصادی نخواهد داشت. پس از پارامتر اصلی، ارتباطات بین کاری است و دیگری هم شرایط کلان و متغیرهای کلان است. وقتی رکودی وجود داشته باشد، بالطبع ماشین سازی تبریز هم از آن تاثیر می پذیرد. دولت تلاش کرده که رکود از میان برداشته شود. خب طبیعی است که این روند تاثیر مثبتی بر روی فعالیت ما نیز بگذارد مشتری های ماهم به تدریج باز می گردند اما مشتری اولیه و کلان قبلی ما هنوز بازنگشته است و برای رسیدن به آن مقطع ، یک مقدار زمان لازم است.
کارایی : پس به نظر شما مشکلات فعلی را بایستی در دو سطح داخلی و کلان مورد توجه قرار داد. اگر ابعاد مساله واگذاری را بخواهیم در سطح داخل بنگاه مورد بررسی قرار دهیم، لطفاً به تاثیرگذارترین موارد اشاره بفرمایید.
زادبود : اجازه بدهید وارد بحث واگذاری نشویم. بنا به اصل 44 دولت هر تصمیمی بگیرد برای ما محترم است. ایمان داریم که عوامل واگذارکننده به دنبال این هستند که کیفیت واگذاری در حد ایده آل انجام شود.
کارایی : آیا برای این امر ابزار و یا مقیاسی وجود دارد؟
زادبود : واگذاری ها شاید از شرایط جاری تاثیر بپذیرند. به هرحال در شرایط جاری، مولفه هایی که در سطح کلان وجود دارد، بر روند واگذاری ها تاثیر می گذارند. اگر رکودی وجود دارد، شرایط واگذاری هم از آن تاثیر میگیرد و سرمایه گذار با شک و تردید به موضوع نزدیک خواهد شد و در این شرایط تعداد مشتری برای چنین شرکتی کم و محدود می شود. وقتی تعداد خریداران محدود و کم باشد، واگذارکننده یا سازمان خصوصی سازی ناچار می شود در میان این تعداد کم، انتخاب کند و در این حالت ممکن است که یک سری نواقصی هم به وجود بیآید. اگر شرایط بهتر و ایده آل باشد و افراد خواهان خرید بیشتر باشند، واگذارکننده هم بهتر تصمیم می گیرد که در میان متقاضیان کدام ها اولویت داشته و کدام ها متخصص تر هستند.
کارایی : اتفاقاً کارشناسان به این موضوع اشاره نمی کنند چون فکر میکنند جذابیت هایی برای خرید شرکت هایی که قبلاً انحصاری بودند و یا تحت تملک سازمان گسترش نوسازی صنایع بوده اند، وجود دارد که قابل چشم پوشی نیست همانند دارایی های ارضی.
زادبود : به هرحال تمام شرکت ها حسن و عیب هایی دارند. شاید ارزشمند بودن زمین های با کاربری تجاری و مسکونی ماشین سازی از حسن های آن باشد. اما در شرکت معایبی هم وجود دارد مثلاً خط تولید ما بالای سی سال عمر دارد و تبدیل به یک خط تولید پیر شده است و نیاز است که در این زمینه سرمایه گذاری صورت گیرد. در نتیجه این که شرکت ما از لحاظ مالی اقتصادی رونق ندارد که البته من به این مورد اعتقاد ندارم یکی از عوامل دخیل در آن پیری خط تولید است. یعنی ماشین هایی که از آن بهره می گیریم پیر شده است. اگر در این زمینه به روز رسانی صورت گیرد، هزینه های ما هم کاهش پیدا خواهند کرد، در نتیجه قیمت تمام شده خروجی محصولمان نیز کاهش پیدا می کند و بیش تر رقابتی تر می شویم. هرچند که هم اکنون هم رقابتی هستیم. ما امروز به ترکیه صادرات داریم. ترکیه برای وارد کردن محصول گزینه های متفاوتی در اختیار دارد و از هرجایی می تواند ماشین وارد کند اما چرا ما را انتخاب می کنند؟ پس ما قدرت رقابتی داریم. شاید ما را با یک سری محصولات چینی بی کیفیت مقایسه می کنند که مشتری های خاص خودش را دارد.
کارایی : آقای زادبود کارشناسان به این اشاره می کنند که سازمان گسترش و نوسازی صنایع حداقل در یک بازه ده الی پانزده سال که ثبات مدیریت در آن وجود داشت، شرکت ها به خوبی اداره شده است و اتفاقاً در دوره بعدی و دوره واگذاری هایی که بدین ترتیب صورت گرفت، شرکت ها با معضلات و مشکلات بیشتری مواجه شدند. نظر خود شما چیست؟
زادبود : به هرحال در کشور یک سری قوانین و اصولی جاری وجود دارد که شاید در آن مقطع دولت یا قانون گذار تصمیم گرفته بود که این قوانین و اصل جاری نشود. اما پس از ابلاغ اصل 44 بالطبع باید الزامات قانونی ساری و جاری گردد.
کارایی : پس فکر می کنید این امر ناشی از یک سری الزامات قانونی است؟
زادبود : این اصل است و اصل بالطبع باید جاری شود. اگر امسال نشود سال های بعد خواهد شد. این تصمیم بر این اساس گرفته شده است که دولت در بنگاه داری آن طور که باید و شاید موفق نیست دلیل این امر شاید پاره ای قوانین و مقررات دست و پا گیر است، در بخش خصوصی بنگاه داری به راحتی اتفاق می افتد اما بهتر است که سیستم واگذاری رقابتی تر شود و در آن حالت که واگذاری ها رقابتی تر و تخصصی تر باشد، اهلیت این واگذاری هم بهتر خواهد شد. شرایط گاهی در بعضی مواقع محدودیت هایی ایجاد می کند که سیستم واگذاری هم به مشکلاتی بر می خورد. در مورد ماشین سازی و ریخته گری رد دیون صورت گرفته است و به صندوق بازنشستگی فولاد واگذار گردیده است.
کارایی : دقیقاً سوالم این است که آیا رد دیون به معنی خصوصی سازی است؟
زادبود : این ها تصمیمات کلان است که ما در اتخاذ آن نه نقشی داریم و اظهار نظری نمی توانیم بکنیم. واقعیت این است که رد دیون به این صورت انجام پذیرفته و چون رسالت صندوق بازنشستگی فولاد هم بنگاه داری نیست، این امر به سازمان خصوصی سازی تفویض گردیده است. بنابراین ماشین سازی تبریز به این ترتیب واگذار و خصوصی شده است. ولی خب این مجموعه همچنان از قوانین مملکت تبعیت می کند. براساس اساسنامه وظایفی به هیات مدیره محول شده است و هیات مدیره در بیش تر موارد به طور مستقل تصمیم می گیرد و در نهایت تصمیمات اخذ شده به سازمان خصوصی سازی ارسال می گردد. ما اکثرمواقع فقط اطلاع رسانی می کنیم و از طرف آن ها هیچ گونه الزامی وجود ندارد. ولی خب باید در چارچوب قوانین حرکت کرد.
ماشین سازی تبریز در یک سال اخیر دچار یک بحران شده بود که بر آن اساس با حضور مسئولین استان، مسئولین کشور و مسئولین سازمان خصوصی سازی جلساتی برگزار گردید و تصمیماتی اتخاذ شد که در نهایت ماحصل این جلسات این بود که حدود سه ماه پیش هیات مدیره جدید معرفی شد. هیات مدیره جدید اساس کار خود را تمرکز بر تولید محصولات ماشین سازی و پرهیز از ورود به حاشیه ها گذاشته است. الحمدالله بر رسالت اصلی تمرکز داریم و در این مدت به رونق بسیار خوبی رسیده ایم. پرداخت حقوق ها به روز شده است. اگرچه بدهی هایی داریم و آن را انکار نمیکنیم اما سعی داریم از میزان این بدهی ها هم کم کنیم. مسئولین استان، کشور و علی الخصوص سازمان خصوصی سازی از ما هم حمایت مالی کرده اند و هم حمایت معنوی و از آن ها تشکر می کنیم. الان در کارگاه های تولید ما آرامش برقرار شده است و مشغول کار و وظیفه خودمان هستیم و در این مدت بین کارکنان علامت های سوال این که حقوق و امنیت شغلی چه خواهد شد از بین رفته است و تولیدات مان نزدیک به حداکثر ظرفیت است و اگر چنین پیش رود در آینده نزدیک ماشین سازی نامی نیک از خود به جای خواهد گذاشت.
