مهناز اسلامی : فعال حوزه محیط زیست و احیای دریاچه ارومیه
با در نظر گرفتن اقتصاد مبتنی بر کشاورزی روستاهای اطراف دریاچه – که تعداد قابل توجهی را شامل میشود و باغات بومی و باغات جدید و حتی باغ شهرهای حوضه ، خشک شدن دریاچه ارومیه و وجود ریزگردهای نمک در بادهای منطقه و پخش آن با هر اندک نسیمی که موجب نابودی زراعت و باغات خواهند شد ، رقم زیان های احتمالی بسیار بیش از حد تصور بوده و سالانه میلیاردها دلار را شامل خواهد شد ؛ اما این تنها قسمت قابل مشاهده این عواقب اقتصادی است ، بخشی که تابعی از متغیرهای اقتصادی است همان عوارض اجتماعی ، فرهنگی و ساختاری است که در صورت بروز آنها ،عواقبشان غیر قابل جبران خواهد بود و شاید قرنها و نسلها طول بکشد که بتوان آنرا تعدیل نمود!
ما در تجارب مختلف چند ساله از دهه هفتاد به این طرف شاهد نوسانات اقتصادی بوده ایم که تاثیرات عمیقی را بر ساختارهای اجتماعی و فرهنگی جامعه داشته اندو حتی در مدیریت رفتار و کنش های اجتماعی نقش مهمی را إیفا نموده اند.
نوسانات اخیر اعم از حذف سوبسیت ها و دادن یارانه ، تورم و بحران های مبتنی برسیاست های قبض و بسط غیر علمی بازار ، عدم ثبات سیستم بانکی و آسیب پذیری بازار های بورس و خارج شدن هزاران میلیارد دلار از گردش پول کشور؛ با سرعتی غیر قابل پیش بینی توانسته است ساختارهای اساسی و زیر بنایی اجتماعی و فرهنگی و اخلاقی جامعه را بشدت تحت تاثیر قرار دهد.
بخشی از این تاثیرات در تغییرات منفی رفتارهای اجتماعی خود را نشان میدهد از جمله افسردگی ، خشونت ، بی اعتمادی عمومی و بی تفاوتی نسبت به مشکلات اجتماعی و بخشی در آسیب های اجتماعی از جمله فقر، فساد ، اعتیاد ، فحشا ، نابودی ساختارهای فرهنگی اجتماعی و مهاجرت جوامع روستایی و خالی شدن روستاها از این جمله خواهند بود.
در حال حاضر مهمترین نگرانی ما باید از همین مهاجرت و خالی شدن روستاها باشد ، مهاجرت جوامع روستایی یعنی راحت شدن خیال مسیولین دولتی از تعطیل شدن پروژه احیای دریاچه اورمیه و شکستن ساختارهای بومی ، اجتماعی ، فرهنگی و هویتی منطقه.
مهاجرت روستاییان یعنی از بین رفتن اقتصاد و ایجاد دهها هزار بیکاری پنهان وآشکار که نتایجی جز فجایع وگسست های اجتماعی را در پی نخواهند داشت.
بنابرین ما باید در وهله اول ( با تامین معیشت جایگزین و پایدار در روستاهایی که امکان زراعت و باغداری بدلیل نبود آب، فرسایش خاک و شور شدن آن در آنها وجود ندارد ) و ( اصلاح الگوی مصرف آب در روستاهایی که میتوان با ایجاد تغییرات مثبت در نوع، نحوه و میزان کشت کشاورزی و باغداری را حفظ نمود) تمام اهتمام خود را در حفظ جوامع روستایی و پیشگیری از مهاجرت داشته باشیم.
با در نظر گرفتن موارد فوق که بطور سرفصل ارایه گردید و مباحث تشریحی آنها متعاقباً تقدیم خواهد شد ، میتوان ضرورت مطلق توجه به احیای دریاچه اورمیه را از منظر اقتصادی و اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار داد .
بد نیست توجه مردم ، فعالین مدنی و مسئولین محترم را به ساخت شهرک های مسکونی با از بین بردن زمین های زراعی و انتقال آب جلب نماییم که هدفی جز نابودی روستاها و کشاندن مردم روستایی به این شهرک ها ندارند. از نمایندگان مجلس و مدیران ارشد استانی انتظار می رود به چشم انداز دور طرح های این چنینی بیش از پیش دقت نمایند زیرا تخریب های همه جانبه این طرح ها ،از هر بابی که باشد غیر قابل جبران خواهد بود.
