رویکرد اقتصاد مقاومتی در مناطق آزاد

در ادامه برنامه ها و سمینار های علمی-ترویجی منطقه آزاد ارس پیرامون مسائل مربوط به اهداف و کارکرد های مناطق آزاد در برنامه های کلان اقتصادی کشور و متعاقب برگزاری موفق گردهمایی شرکت های برگزیده دانش بنیان ۵ استان شمالغرب ایران در ارس، اولین همایش ملی مناطق آزاد و اقتصاد مقاومتی با حضور اساتید دانشگاه های مناطق آزاد، سازمان های اقتصادی مرتبط و دانشگاه ها در روز های ٢٨ و ٢٩ مهرماه در سالن همایش های حکیم نباتی منطقه آزاد ارس برگزار شد. در این همایش علمی که دبیر علمی آن را دکتر بهشتی استاد اقتصاد دانشگاه تبریز و رئیس انجمن اقتصادانان شمالغرب کشور برعهده داشت سخنران ها و اساتید به ارائه مطالب و مقالات برگزیده پرداختند که گزیده ای اهم مسائل و موضوعات مطرح شده به شرح ذیل تقدم حضور می گردد.

دکتر محمد باقر بهشتی؛دبیر علمی همایش نقش مناطق آزاد در تحقق اقتصاد مقاومتی :
استفاده از ظرفیت برون گرایی اقتصاد مقاومتی باید مورد تاکید مناطق آزاد باشد.
دکتر بهشتی در آیین افتتاح همایش نقش مناطق آزاد در تحقق اقتصاد مقاومتی، به عنوان اولین سخنران، با تشریح برنامه های مقدماتی برای برگزاری همایش و تشکر از استقبال و حضور اساتید و دانشگاهیان استان و کشور از این برنامه علمی در بیان اهمیت پرداختن به رابطه مناطق آزاد و راهبرد اقتصاد مقاومتی گفت: تحقق شعار برون گرایی اقتصاد مقاومتی باید مورد تاکید مناطق آزاد باشد و این امر می تواند موجب تحول اساسی در مناطق آزاد و کل کشور گردد.
بهشتی افزود: برای رفع برخی از مشکلات پیش روی کشور در حوزه اقتصاد تلاش های زیادی صورت گرفته است که سیاست های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی از جمله این تلاش ها است. وی همچنین خواستار توجه درست به مفهوم اصلی اقتصاد مقاومتی شد و گفت: باید توجه داشت که مفهوم و معنای اقتصاد مقاومتی با اقتصاد مقابله ای متفاوت است چرا که هدف از اقتصاد مقاومتی مقاوم سازی اقتصاد است تا در برابر مشکلات و شرایط مختلف انعطاف پذیری مورد نیاز را داشته باشد در حالی که اقتصاد مقابله ای درون گرا است و این نوع نگاه پویایی را از اقتصاد می گیرد.
دبیرعلمی همایش نقش مناطق آزاد در تحقق اقتصاد مقاومتی با تاکید بر اینکه نباید مناطق آزاد فعالیت خود را تنها در کشورهای همسایه خلاصه کنند خاطرنشان کرد: برای نمونه منطقه آزاد ارس، تنها با یک واسطه همسایه اتحادیه اروپا است و چنانچه با رویکرد برون گرایی به بازار این منطقه توجه کند خواهد توانست به بازار ١٨ هزار میلیارد دلاری اروپا دست یابد و این مهم موجب تحول اساسی در منطقه آزاد ارس و حتی کل ایران خواهد شد .
وی در پایان سخنرانی خود، پویایی و تحرک مناطق آزاد کشور را منوط به دو عامل اصلی دانست و گفت: باید مسئولان سیاسی کشور با عنایت به قوانین مناطق آزاد از دخالت در این مناطق بپرهیزند و در این مناطق مدیرانی دانا و توانمند اقتصادی به کار گرفته شوند تا پویایی و تحرک در این مناطق باشیم.
بهشتی به تبلیغات منفی در خصوص مناطق آزاد کشور نیز اشاره کرد و گفت: امیدواریم با نگاه تخصصی تبلیغات منفی علیه مناطق ازاد کمتر شود و از سویی شاهد نگاه مثبت مجلس به موضوع افزایش تعداد مناطق آزاد کشور باشیم.

مهندس عرب باغی؛ رئیس هیات مدیره و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس :

منطقه آزاد ارس در حوزه اقتصاد مقاومتی عملکرد قابل قبولی داشته است.
مهندس محسن خادم عرب باغی مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس به حکم عرف رایج و به رسم میزبانی اولین سخنران همایش بود که در ابتدا با گرامی داشت مقدم اساتید و مسئولین حاضر در همایش، عنوان کرد که این برنامه تلاشی صمیمانه از سوی منطقه آزاد ارس برای استقبال از حضور و همکاری اصحاب علم و اندیشه با ارس است. مدیرعامل منطقه آزاد ارس در ادامه با تشریح زوایای گفتمان اقتصاد مقاومتی گفت که محورهای مورد تاکید در راهبرد اقتصاد مقاومتی علاوه بر موافقت نظری و عملی باید با عشق و علاقه میهن پرستانه پیگیری شود. وی همچنین بهره وری در تولید و مصرف را از پایه های اقتصاد مقاومتی دانسته و افزود اصلاح الگوی مصرف یک بحث جدی است که لازم است مورد توجه جامعه و نخبگان کشور قرار گیرد.
مدیرعامل منطقه آزاد ارس با تاکید بر اهمیت حضور دانشگاه در محیط های اقتصادی مناطق آزاد را بهترین بستر برای حضور شرکت های دانش بنیان نامیده و گفت با حضور این شرکت ها در مناطق آزاد، هدف اصلی مندرج در راهبرد اقتصاد مقاومتی که همان ایجاد صنایع صادرات گرا و توسعه صادرات غیر نفتی است به راحتی محقق خواهد شد.عرب باغی در پایان سخنرانی خود ضمن تشکر دوباره از حضور میهمانان همایش کارنامه منطقه آزاد ارس را در حوزه اقتصاد مقاومتی قابل قبول دانسته و گفت اگر اقتصاد مقاومتی بهره برداری حداکثری از امکانات و ظرفیت های اقتصادی داخلی و موجود باشد ما در زمینه های صنعت و کشاورزی و همچنین ایجاد زیرساخت های لازم برای فعال سازی هرچه بیشتر سایر حوزه های اقتصادی به اعتراف دوستان و رقیبان موفق بوده ایم.

دکتر بازارگان؛ معاون تولید، صادرات و فن آوری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد :
در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی سه بند درباره مناطق آزاد ابلاغ شده است که دو بند از این برنامه ها با موضوع صادرات است: صادرات کالاهای تولیدی و صادرات مجدد و بند سوم مربوط به توسعه و سوم انتقال فناوری های نوین.
معاون تولید، صادرات و فناوری دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد هم در سخنرانی کوتاه خود گفت: در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی کشور برای تمام دستگاه های اجرایی برنامه ای تدوین و ابلاغ گردیده که این برنامه برای مناطق آزاد در سه بند مجزا تقسیم بندی شده و دو بند از این برنامه ها با موضوع صادرات است: صادرات کالاهای تولیدی و صادرات مجدد و بند سوم مربوط به توسعه و سوم انتقال فناوری های نوین.
وی در ادامه افزود: درسال گذشته رقمی قریب به ۶٠٠ میلیون دلار صادرات از مناطق آزاد صورت گرفت که از این میزان در حدود ٣٠٠ میلیون دلار در این مناطق تولید و صادر شده و مابقی نیز در دسته صادرات مجدد قرار دارد. این رقم قابل توجهی است البته انتظار و توقع بیشتری می رود.
با اینحال افزایش ٣٠ درصدی مقدار صادرات، افزایش زمینه انتقال تکنولوژی و گسترش آن در این مناطق از برنامه های پیش روی مناطق آزاد برای تحقق اقتصاد مقاومتی است.
بازارگان درادامه به انتقادات وارده به مناطق آزاد اشاره و بیان کرد: دلیل انتقادات وارده به این مناطق را می توان در انتظارات و توقعات بالا از این مناطق دانست که این انتظارات با زیربناهای موجود و اعتبارات تخصیص یافته شده مطابقت ندارد.

دکتر بهبودی؛ رئیس سازمان برنامه ریزی استان و استاد اقتصاد دانشگاه تبریز :
تمرکز و قطبش و در ادامه سرریز و انتشار توسعه به مناطق پیرامونی،استان و کشور هدف عمده از ایجاد منطقه آزاد ارس می باشد.

دکتر بهبودی رئیس سازمان برنامه ریزی استان هم در سخنرانی مفصل خود در همایش نقش مناطق آزاد در تحقق اقتصاد مقاومتی در ابتدای سخنرانی خود با بیان این سوال که اقتصاد مقاومتی چیست؟ عنوان کرد که فرض اساسی در تدوین این برنامه راهبردی برای اقتصاد کشور این است که سازه اقتصادی کشور مقاوم نیست و این سازه دچار معضلاتی چون عدم تعامل های ساختاری، بیکاری، عدم هم افزایی اقتصادی،ضعف نظام صنعت و تولید، عقب ماندگی تکنولوژیک، ضعف بازاریابی و عدم بهره وری در منابع تولید و نیروی انسانی است. بنابراین باید مقاوم سازی شود.
دکتر بهبودی افزود: نظام های اقتصادی به چند گونه متفاوت تقسیم می شوند که عبارت اند از:
– درونگرا
– برونگرا
– دانش بنیان
– و مردمی
در اقتصاد های توسعه یافته تاب آوری در برابر نوسانات درون سیستمی و برون سیستمی، حفظ رشد پویا و بهبود ریتم های موثر در اقتصاد به وضوح قابل مشاهده است و هدف ما در برنامه اقتصاد مقاومتی این است که دارای اقتصادی پویا و توسعه یافته باشیم. وی برای اقتصاد ایران نقاط قوت هایی مانند نیروی انسانی تحصیل کرده و منابع طبیعی فراوان را ذکر کرده و در مقابل نیز نقاط ضعف هایی همچون بهره وری پایین و ضعف روند تشکیل سرمایه را عنوان کرده و گفت واقعیت این است که ما از اهداف برنامه های بلند مدت اقتصادی مانند ایران ١۴٠۴ و حتی اقتصاد مقاومتی عقب هستیم و مهم ترین دلیل این وضعیت را مدیریت ناکارامد در طول سال های دولت قبلی می دانم.
رئیس سازمان برنامه ریزی استان آذربایجا شرقی در تداوم بحث خود با بیان این که مهم ترین محور در ارتباط اقتصاد کشور و مناطق آزاد بهبود فضای کسب و کار و تسریع توسعه در خود مناطق و مناطق پیرامونی می باشد، اضافه کرد: اگر در مناطق آزاد فضای توسعه کارامد شکل بگیرد در آن صورت، روند جذب تکنولوژی های جدید، توسعه مدیریت، پیشرفت زیرساخت های سرمایه گذاری، افزایش جذب سرمایه گذاری، قطبش و در ادامه سرریز و انتشار توسعه به مناطق پیرامونی،استان و کشور به عنوان هدف اصلی از ایجاد مناطق آزاد محقق خواهد شد.
وی همچنین با تمجید از نقش منطقه آزاد ارس در توسعه اقتصادی استان این منطقه را قلب تپنده توسعه نامیده و گفت: منطقه آزاد ارس در سند تدبیر و توسعه استان به عنوان یکی از هسته های کلیدی در نظر گرفته شده و این منطقه با ایجاد تنیدگی اقتصادی با سایر بخش های اقتصادی می تواند به عنوان مهم ترین کانال ورودی شفاف و قانونی استان، کالاهای سرمایه ای را برای صنایع استان تامین نماید.

دکتر خلیلی، کارشناس ارشد مناطق آزاد :
مهم ترین هدف در اقتصاد مقاومتی تقویت بخش خصوصی و مردمی و یا میدان دادن به اقتصاد غیر دولتی است.
دکتر خلیلی کارشناس ارشد مناطق آزاد با ارائه مقاله با عنوان: مناطق آزاد و استفاده از ظرفیت های اقتصادی کشور با رویکرد اقتصاد بازار به بیان دیدگاه های خود پرداخته و ضمن ارائه تاریخ تحلیلی از روند حرکتی اقتصاد ایران و ضعف های ساختاری آن عمده هدف طراحی برنامه اقتصادی مقاومتی را تقویت بخش خصوصی و مردمی و یا میدان دادن به اقتصاد غیر دولتی دانسته و اضافه کرد. در دنیای امروز نسل پنجم از مناطق آزاد به عنوان مناطق آزاد اقتصادی جامع متولد شده اند که همزمان صنعتی،تجاری،خدماتی،فناورانه و دانش بنیان هستند مهم ترین وظیفه آنها برقراری همپیوندی توسعه ای بین این و مناطق پیرامونی و کل کشور می باشد. وی همچنین وظیفه عمده مناطق آزاد ایران در وضعیت فعلی را جذب سرمایه گذاری متناسب با زیرساخت ها، ایجاد بروکراسی روان و شایسته سالار، ایجاد ارتباط موثر با بازار های جهانی و مقاوم سازی اقتصاد کشور دانسته و در این مسیر نقش همکاری نخبگان دانشگاهی و نخبگان اجرایی را در رسیدن به این هدف بسیار بارز و موثر نامید.

دکتر علیرضا بافنده، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد تبریز :
منطقه آزاد ارس می تواند با طراحی و انتخاب یک اکولوژی صنعتی با حلقه های بسته تعاملات دیلکتیک سه مولفه اقتصاد،جمعیت و ظرفیت قابل تحمل منطقه را مدیریت نماید.
استاد اقتصاد دانشگاه آزاد تبریز با تشریح روند مدیریت کنونی صنعتی منطقه آزاد ارس عنوان کرد که برای مقاوم سازی اقتصاد منطقه و تنظیم اکولوژی صنعتی آن با استفاده از مفاهیم نظریه پویایی سیستم و فرضیه پویایی تعاملات دیالکتیک سه مولفه مهم اقتصاد، جمعیت و ظرفیت قابل تحمل منطقه آزاد ارس را مدیریت نمود.
وی افزود رشد صنعتی امروز منطقه آزاد ارس با تهییج روند جذب جمعیت و افزایش درخوست خدمات مصرف منابع را افزایش داده و ظرفیت قابل تحمل منطقه را پایین آورده است. در حالی که می توان با طراحی اکولوژی صنعتی با حلقه های بسته روابط درون بنگاهی منطبق با محیط زیست و برون بنگاهی متناسب با نظریه همزیستی صنعتی حلقه های بسته تعاملات دیالکتیک سه مولفه اقتصاد،جمعیت و ظرفیت قابل تحمل منطقه را مدیریت نماید.

دکتر سلمانی، عضو هیات علمی دانشکده مدیریت اقتصاد و بازرگانی دانشگاه تبریز :
عوامل سیاسی، بروکراسی اداری، تحریم های خارجی و ضعف زیرساخت ها مناطق آزاد را از رسیدن به اهداف اولیه بازداشته اند.
دکتر سلمانی استاد دانشگاه تبریز نیز در وقت ارائه مقاله خود با دادن شرحی مقدماتی از عوامل شکل گیری مناطق آزاد و روند سرمایه گذاری و صادرات در این مناطق نتایج واقعی مناطق آزاد را با عنایت به اهداف تعریف شده ناموفق نامیده و علت آن را نیز عوامل سیاسی، بروکراسی اداری، تحریم های خارجی و ضعف زیرساخت ها در مناطق آزاد دانست.
وی همچنین در بیان عوامل توفیق مناطق آزاد در تحقق اهداف آتی به تجهیز زیرساخت های سرمایه گذار، ثبات سیاسی کشور، ثبات مدیریتی درمناطق و توسعه روابط خارجی اقتصادی اشاره نمود.