صنعت گردشگری بستر کار آفرینی

تاثیر فعالیت های گردشگری در بازار کار و ایجاد اشتغال یکی از مباحث اقتصادی مهم در حوزه گردشگری می باشد. با توجه به اینکه بسیاری از خدمات ارائه شده در حوزه گردشگری، نمی تواند با استفاده از فن آوری ارائه شود در مقیاس قابل توجهی به طور مستقیم به اشتغال نیروی انسانی نیازمند است، این قضیه باعث می شود که با توسعه گردشگری ، زمینه های ایجاد اشتغال برای طیف وسیعی از مردم فراهم آید و از نرخ بیکاری کاسته شود. طبیعی است که این اشتغال حاصل از فعالیت های گردشگری می توانند کمبود های موجود در بازار کار و صنایع را تا حدود قابل توجهی جبران نماید. زیرا علاوه بر سایر مزایای اشتغال در گردشگری، میزان سرمایه مورد نیاز برای ایجاد یک شغل در زمینه گردشگری در مقایسه با دیگر صنایع کمتر می باشد. از این رو می توان یکی از آثار مهم و مفید توسعه گردشگری را ایجاد اشتغال واستفاده از نیروی غیر متخصص دانست.
با در نظر گرفتن این که هدف از توسعه گردشگری ایجاد اشتغال نیست ولی مطمئنا توسعه گردشگری با فعالیت و خدماتی سروکار دارد که خود به خود ظرفیت اشتغال را بالا می برد. به گونه ای که توسعه گردشگری سبب بالا رفتن اشتغال در بخش کشاورزی بطور غیر مستقیم می شود زیرا با بالا رفتن تقاضا به سبب ورود گردشگران، تولیدات کشاورزی تحت تاثیر آن افزایش می یابد. بطور کلی از مزایایی گردشگری در یک مقیاس وسیع ایجاد فرصت های اشتغال می باشد. البته ماهیت این اشتغال همیشه ممکن نیست که رشد اقتصادی مقاصد را تسهیل کند. در بیشتر مواقع اشتغال در زمینه گردشگری گرایش به همپوشی بادیگر بخش های اقتصادی دارد (مانند کشاورزی، حمل و نقل).
با بررسی مطالعات انجام شده در این موضوع، ملاحظه می شود در بیشتر مطالعات بر آزادسازی اقتصادی، تجارت، جریان های سرمایه گذاری مستقیم خارجی و باز بودن اقتصادی به عنوان عوامل مؤثر بر کارآفرینی تأکید دارند. در حالی که ورود گردشگر به یک کشور نیز زمینه ساز افزایش فرصت های شغلی است. به عنوان مثال ورود گردشگر به یک کشور تقاضا برای صنایع دستی یک کشور را افزایش می دهد و تفکر کارآفرینی و فراهم آوردن محصولات جدید مطابق با سلیقه گردشگر بین المللی در سطح جامعه گسترش می یابد. از این رو می توان صنعت گردشگری را به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار بر کارآفرینی معرفی نمود. از دیدگاه اقتصادی اصلی ترین کارکرد صنعت جهانگردی کسب درآمدهای ارزی، توزیع مجدد درآمدها، ایجاد زمینه اشتغال، سرمایه گذاری و ایجاد ارزش افزوده همچنین فروش کالاها و خدمات مورد نیاز گردشگرها می باشد. بر اساس آمارهای موجود، گردشگری، 10 درصد از درآمدها و شغل های دنیا را به وجود آورده است. از سوی دیگر در دنیای امروز چه در کشورهای توسعه یافته و چه در کشورهای در حال رشد، بزرگترین امتیاز برای هر صنعت، سازمان، فرد، داشتن تفکر و خلاقیت برای کارآفرینی است. تفکر کارآفرینی موجب اشتغال زایی و در نهایت رفع بیکاری و کاهش ناهنجاریهای اجتماعی می شود. تفکر کارآفرینی کلید رشد و توسعه ی اقتصادی هر کشور شناخته شده است. در سال های گذشته دولت های کشورهای مختلف به طور جدی به تشویق تفکر کارآفرینی پرداخته اند؛ چرا که ارتقای کشور و رشد ملت در گرو کار، اشتغال و بهره وری نهفته است. کارآفرینی چیزی فراتر از ایجاد یک کسب وکار است. هرچند ایجاد کسب و کار یکی از واقعیت های مهم کارآفرینی شمرده می شود، تصویر کاملی از کارآفرینی نیست. خصوصیاتی همچون، جستجوی فرصت ها، ریسک پذیری و اصرار بر تحقّق ایده ها، ازجمله نشانه ها و ویژگی های کارآفرینان است. همچنین کارآفرینی، نشانه تلاش و موفّقیت در کسب وکار است.
کارآفرینان پیشگامان موفّق در کسب وکارهای امروزی اند. درک فرصت ها، نوآوری و توانایی موفّقیت آنها استانداردی است که امروزه، بنگاه های اقتصادی مستقل را با آن می سنجند و این استاندارد در تمام جهان پذیرفته شده است.

یکی از شاخه های مؤثر در اشتغال زایی و کارآفرینی، صنعت گردشگری است؛ زیرا گردشگران دارای فرهنگ های مختلف، نیاز، سلایق و خصوصیاتی هستند که کشور میزبان باید برای ارائه ی خدمات گردشگری و معرفی فرهنگ خود، خدمات خود را به گونه ای با فرهنگ میهمان مطابقت دهد که جذابیت و اصالت فرهنگ خود را به صورت واقعی، کامل و هنرمندانه به گردشگر علاقه مند منتقل کند. باتوجه به اینکه گردشگری یک صنعت خدماتی است می تواند نقش به سزایی در اشتغال زایی ایفا کند. در مجموع پنج نوع اشتغال نیروی انسانی در صنعت گردشگری قابل تفکیک است:
– اشتغال مربوط به زیرساخت ها، فرودگاه، جاده، امنیت و بهداشت
– اشتغال اولیه که عمدتاً شامل فعالیت هایی است که برای فراهم آوردن زمینه قبل از انجام سفر یا در حین مسافرت صورت می پذیرد. فعالیت مؤسسات گردشگری و اطلاع رسانی حمل و نقل بین مبدأ و مقصد از این نوع است.
– اشتغال در زمینه تأمین نیازها که سهم عمدهای از اشتغال در فعالیت های گردشگری را شامل می شود و فعالیت هایی را در برمی گیرد که به طور مستقیم نیازهای روزمره گردشگر را تا زمانی که در مقصد است برطرف می سازد. این نوع اشتغال دامنه وسیعی از فعالیت ها را در زمینه حمل و نقل، هتلداری، رستوران ها، ارائه خدمات تفریحی و ورزشی در برمی گیرد.
– اشتغال نرم افزاری که ممکن است گردشگر به طور مستقیم با آن سروکار نداشته باشد. مثل خدمات بیمه، خدمات بانکداری، اینترنت و
– اشتغال غیرمستقیم که معمولاً با فعالیت های تولیدی جانبی مرتبط است و همزمان با سرمایه گذاری در صنعت گردشگری فراهم می آید.
البته اثرات افزایش اشتغال در بخش گردشگری کشورهای در حال توسعه مساعدتر از کشورهای صنعتی است زیرا در کشورهای در حال توسعه زمینه و امکانات رشد صنعتی محدود است. فعالیت های صنعت گردشگری و رابطه ی میزان سرمایه گذاری و فرصت های شغلی که بر اثر آن فراهم میشود در تمام کشورها و مناطق مختلف یکسان و به یک نسبت نیست بلکه بر اثر عواملی نظیر خصوصیات مستقیم اقتصادی و سیاسی، خدمات کامپیوتری و فصلی بودن فعالیت متفاوت می باشد. همچنین این بخش، ظرفیت های مناسبی جهت اشتغال زنان دارد، به طوریکه در برخی از کشورها بیشتر از 50 درصد شاغلین در این بخش را زنان تشکیل میدهند. از دیگر ویژگی های این صنعت تنوع پذیری آن است به طوریکه برخی از محققان، گردشگری تفریحی ، مذهبی و تاریخی را به تفکیک بررسی میکنند و همچنین نوع جدیدی از این صنعت تحت عنوان اکوتوریسم یا طبیعت گردی در حال گسترش است که دارای ظرفیت قابل توجهی در ایجاد فرصت های شغلی برای افراد بومی و مناطق دورافتاده میباشد و در بیشتر موارد کارکنان این بخش جوانان و زنان و حتی از میان دانش آموزان میباشند، این صنعت اکثراً افراد جوان را استخدام می کند و در واقع برای بسیاری از آنها نقطه ورود به بازار کار را فراهم می کند. زنان نیز به دلیل ترتیبات قابل انعطاف نسبت به زمان کار، راحت تر می توانند در کنار وظایف منزل به این حرفه نیز اشتغال داشته باشند.
اما از طرف دیگر سهم بالایی از اشتغال در این بخش به صورت غیر رسمی است و کارفرمایان ترجیح میدهند که کارکنان را به شکل غیررسمی استخدام کنند، به همین منظور دستمزدها عموماً در این بخش نسبت به بخش های دیگر پایین است و جریان شغلی یا تعداد افرادی که وارد این بخش می شوند و تعداد افرادی که از این بخش خارج می شوند بسیار بالاست و لذا فرصت های شغلی که در این بخش وجود دارد عمدتاً موقتی است. البته مهمترین دلیل برای جریان شغلی بالا در این بخش عدم امنیت شغلی این بخش است. به طور مثال در تحقیقی که در آمریکا انجام شده است، اگر هتل ها و رستوران ها 12دلار برای هر ساعت کار پرداخت کنند و تحویل داری بانک نیز همین میزان و یا حتی کمتر پرداخت کند، افراد تحویلداری بانک را ترجیح میدهند، چرا که این شغل با ثباتتر نسبت به شغل اول و دارای آینده کاری مناسب تری است. لذا تا زمانی که این صنعت شرایط برابری برای وضعیت اشتغال در مقایسه با دیگر بخش ها به وجود نیاورد مشکل تغییر شکل کارکنان این بخش وجود خواهد داشت و این مهم با پوشش دادن سهم بالای اشتغال این بخش در فعالیت های رسمی است. چرا که در شرکت ها و بنگاه هایی که کارکنان به عنوان یک دارایی ارزشمند به حساب می آید و دارای آموزش کافی هستند، آنها مسئولیت بیشتری در ازای خدمات به شرکت احساس می کنند و زمانی که از آنها در خصوص تغییر شغل نظرخواهی می شود، نرخ های تغییر تعداد کارکنان بسیار کم است.
یکی از مسائل و مشکلات کنونی جامعه ما مسئله بیکاری است. در چنین شرایطی بخش گردشگری مخصوصاً با توجه به خصوصیات آن (فصلی وموقتی بودن بسیاری از مشاغل) می تواند، انبوهی از جمعیت بیکار را جذب کند. به علاوه روستاییان که کار اصلیشان فصلی است می توانند با دیدن آموزش دوره های کوتاه مدت به هنگام بیکار و کم شدن حجم کار کشاورزی ، در بخش خدمات گردشگری مشغول به کار شوند و ضمن رهایی از درد بیکاری به درآمد جنبی دست یابند و سطح زندگی خود و خانواده را ارتقاء دهند.
با قبول این مطیب که گردشگری یکی از صنایع خدماتی است، درآمد حاصل از این صنعت بخشی از تولید ناخالص داخلی کشور میزبان محسوب می شود و مستقیماً بر رشد اقتصادی تاثیر می گذارد. میزان تاثیر گردشگری بر درآمد ملی بستگی به نوع سرمایه گذاری و جایگاه این صنعت در اقتصاد ملی دارد. مثلاً در صورتی که توسعه آن از طریق سرمایه خارجی صورت گیرد، سود حاصل از این سرمایه گذاری و پرداخت حق الزحمه کارکنان خارجی مبالغ قابل توجهی ارز غیر ماندگار در کشور را شامل می شود که به کشورهای دیگر انتقال می یابد. تأثیر گردشگری بر اقتصاد را زمانی می توان بهتر دریافت که هم منافع و هزینه های مستقیم و هم منافع و هزینه های ثانوی و غیر مستقیم در نظر گرفته شود. درآمدهای حاصل از گردشگری به وصول های تجاری مبدل می شوند که جهت پرداخت دستمزدها و مواجب و مالیات ها مورد استفاده قرار می گیرند. علاوه بر این آثار اولیه، فعالیت گردشگری اثرات ثانویه و غیر مستقیم نیز دارد. فروشندگان کالا و ارائه دهندگان خدمات مختلف برای تأمین نیاز های مشتریان خود بخشی از درآمد و سود خود را صرف تهیه کالا و خدمات مورد نیاز خود می کنند که شامل سرمایه گذاری جهت بهبود و گسترش ساختارها و تجهیزات جدید می گردد. هم چنانکه این چرخه ادامه پیدا می کند، بصورت غیر مستقیم درآمد و اشتغال ایجاد می کند. تأثیر گردشگری از بعد درآمد زایی ، تولید ناخالص ملی، تسریع جریان پول و تقویت بنیه اقتصادی بر هیچ کس پوشیده نیست این قسم از فعالیت درآمد مردم محلی را از طریق حقوق و دستمزد افزایش می دهد به علاوه امکان حصول درآمد های دیگر از طریق ارائه مشاغل در دیگر بخش ها نظیر ساختمان، تعمیرات، تامین مایحتاج، کرایه اتومبیل و… نیز وجود دارد. یکی از منابع درآمد صنعت گردشگری مالیات است که از محل مالیات های دریافتی فروش تامین می شود.گردشگری تا میزان شش درصد از درآمد های مالیاتی که سالانه عاید دولت می شود ایجادمی نماید.گردشگری ارز آور بوده وسبب توسعه و بسط تجارت خارجی و صادرات نامرئی و بهبود تراز پرداخت ها نیز می شود.
<