محمدتقی ستاری – استاد منابع آب دانشگاه تبریز
رشد فزاینده جمعیت شهری ، گسترش شهرنشینی توأم با ایجاد شهرک های جدید ، افزایش سطح رفاه، گسترش تشریفات و تجملات و افزایش صنایع شهری از جمله عوامل مهم افزایش مصرف آب در کلان شهرهایی چون تبریز می باشند. از بد روزگار این افزایش شدید در مصرف آب با تغییرات اقلیمی ، گرمایش جهانی و افزایش تبخیر ، ایجاد دوره های خشک ، خشک شدن دریاچه ها و تالاب ها و افت شدید سطح آب زیرزمینی مصادف گردیده است. تبریز شهری با حدود 2 میلیون نفر جمعیت و حدوداً 1781 کیلومترمربع دارای آب و هوای سرد و نیمه خشک با باد و سوز دائمی بوده و میانگین سالیانه بارش آن تقریباً 290 میلی متر می باشد. آب موردنیاز شهر تبریز از منابع آب زیرزمینی ( شامل چاه ها و قنوات ) و آب های سطحی ( سد نهند و خط انتقال آب رودخانه زرینه رود ) تأمین می شود. با توجه به آمارهای ارائه شده ، در ایران مصرف روزانه هر فرد در حدود 250 تا 300 لیتر می باشد که طبق برنامه سوم توسعه الگوی مصرف آب ، هر فرد می تواند به طور متوسط شبانه روز 150 لیتر آب مصرف کند. حتی اگر میزان مصرف هر فرد با رعایت الگوی مصرف مصوب در برنامه سوم توسعه باشد، تأمین آب شهر تبریز با توجه به مقوله تغییر اقلیم ، گرم شدن کره زمین ، کاهش بارش های جوی و خشکسالی های اخیر غیرممکن خواهد بود.
بنابراین به نظر می رسد همزمان با خشک شدن دریاچه ارومیه در سال های آتی تأمین آب موردنیاز مردم شهر با مشکلاتی مواجه خواهد شد که لزوم برنامه ریزی و اتخاذ تمهیدات گسترده برای رفع این مشکل را می طلبد. از این روی هدف اساسی از این نوشتار بررسی ضرورت اتخاذ تمهیداتی جهت جلوگیری از مصرف بی رویه آب و ارتقا فرهنگ مصرف آب در چند محور به شرح زیر می باشد.
الف. برگزاری همایش علمی و تبلیغی یک روزه بررسی راهکارهای جلوگیری از اسراف و ارتقاء فرهنگ مصرف آب شهروندان از طرف سازمان فرهنگی هنری شهرداری کلان شهر تبریز
در قالب این برنامه می توان متخصصان و اساتید شناخته شده دانشگاه های منطقه شمالغرب کشور را بعنوان سخنرانان کلیدی به همایش دعوت نمود تا بصورت علمی نسبت به بررسی این موضوع اقدام گردد. همایش می تواند بصورت یک روزه در نظر گرفته شود و همکاری سازمان های استانی مرتبط با موضوع از جمله آب منطقه ای ، آب و فاضلاب ، سازمان محیط زیست ، سازمان جهاد کشاورزی ، دانشگاه های تبریز ، آزاد تبریز و صنعتی سهند تبریز جلب گردد. همایش بایستی با هماهنگی صدا و سیمای استان و شبکه تلویزیونی سهند تحت پوشش خبری و تبلیغی گسترده قرار گیرد. در مراسم اختتامیه همایش می توان از برنامه های موسیقی مرتبط با آب و تقدیر از شهروندان کم مصرف ( بر اساس استعلام از شرکت آب و فاضلاب ) استفاده نمود. با توجه به تجارب سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تبریز و وجود امکانات مورد نیاز اجرای این همایش ، هزینه های مربوطه از سوی این سازمان می تواند پرداخت شود.
ب. اجرای برنامه آموزشی– تبلیغی ” داما داما گؤل اولار ”
بر اساس برآوردهای صورت گرفته از کل آب مورد استفاده در منازل حدود 35 درصد آن در حمام ، 30 درصد در توالت ، 20 درصد شستشوی البسه و ظروف ، 10 درصد در آشپزخانه و 5 درصد باقیمانده جهت شستشوی ماشین و آبیاری باغچه مصرف می گردد. با اقدامات ساده زیر می توان به طور چشم گیری در مصرف آب صرفه جویی نمود :
1- با تعمیر شیرهای آب و جلوگیری از چکه کردن آن در یک منزل می توان سالانه 1000 لیتر آب صرفه جویی نمود.
2- با بستن شیر آب به هنگام مسواک زدن و اصلاح صورت به ازا هر فرد سالانه می توان 12000 لیتر آب صرفه جویی نمود.
3- اگر یک دقیقه زمان استحمام کاهش پیدا کند به ازا هر فرد سالانه می توان 18000 لیتر آب صرفه جویی نمود.
4- با شستن ظروف آشپزخانه توسط ماشین های ظرف شویی بطور متوسط سالانه می توان 40000 لیتر آب صرفه جویی نمود.
5- در صورت شستشوی میوه و سبزی در یک ظرف پر از آب بجای شستشو در زیر آب در یک خانواده 4 نفره بطور متوسط می توان سالانه 18000 لیتر آب صرفه جویی نمود.
6- استفاده از فلاش تانک در توالت ها بعضاً بدون نیاز صورت می گیرد. در یک خانواده 4 نفره در صورتیکه در یک شبانه روز استفاده بیجا از فلاش تانک صورت نگیرد بطور متوسط سالانه می توان 16000 لیتر آب صرفه جویی نمود.
با توجه به موارد فوق الذکر فرهنگ سازی و تبلیغات مؤثر شهروندان گام بسیار مهمی در صرفه جویی آب خواهد بود. در این چارچوب سازمان فرهنگی و هنری شهرداری می تواند اقدام به تهیه پوسترها و بنرهای تبلیغاتی نموده و آن ها را در سطح شهر و پارک ها نصب نماید. همچنین به سفارش این سازمان آگهی های تبلیغاتی تلویزیونی و انیمیشن برای کودکان تهیه گردیده و در سطح مدارس بصورت رایگان توزیع گردد. با توجه به نقش بسیار مهم زنان خانه دار در مدیریت می توان برنامه های ویژه تبلیغی و نشست های آگاهی بخش و ترویجی با حضور زنان در مکان های ویژه برگزار نمود. از سوی دیگر کنسرت ای موسیقی با رویکرد تبلیغ مصرف بهینه آب می تواند توسط سازمان برگزار شود. در قالب این برنامه می توان جوایز ماهانه ای به مصرف کنندگان کم مصرف اهدا نمود تا فرهنگ مصرف بهینه و مبارزه با اسراف تقویت شود.
نظرات بسته شده است.