اولویتهای برنامهریزی برای رویداد تبریز 2018
مرتضی کرمی: کارشناس ارشد گردشگری
به منظور توسعه گردشگری در شهر تبریز و برگزاری رویداد تبریز 2018، عوامل و متغیرهای زیادی دخیل هستند ولی با توجه به شرایط ویژه شهر تبریز، میتوان به موارد زیر به عنوان اولویتها، اشاره نمود.
تبلیغات و اطلاعرسانی
تعداد گردشگران جذب شده یکی از مهم ترین شاخصهای موفقیت در پیادهسازی سیاستهای گردشگری بوده و تعداد گردشگران بر میزان درآمد ارزی ناشی از گردشگری به عنوان دیگر معیار مهم موفقیت در سیاست گذاری گردشگری، تأثیرگذار است؛ بنابراین شبکههای اجتماعی مانند؛ تلویزیون، رادیو، روزنامهها، مجلات و فضای مجازی از پتانسیل قابل توجهی در تعیین موفقیت و یا شکست سیاستهای گردشگری برخوردار هستند. وسایل ارتباط جمعی میتوانند با بهرهگیری از شگردهای تبلیغی و آفرینشهای هنری، زیباییها، تواناییها و پتانسیلهای یک مقصد گردشگری را به بهترین نحوه تصویر کنند، یا باعث ذهنیت منفی و بدبینانه شوند. گردشگری یک پدیده اجتماعی است و اساساً هر پدیده اجتماعی، خواه مثبت و مفید و یا منفی و مضر، برای بروز و ظهور خود در جامعه، نیاز به بستری مناسب و کافی دارد. رسانهها قادرند با برنامهریزیهای دقیق و کنترل شده، اندیشههای مردم یک جامعه را شکل دهند و رفتار آنان را به صورت دلخواه سمت و سو بخشند و دیدگاه موردنظر خود را گسترش دهند. رسانهها در جهان امروز با اشکال مدرن و مخاطب پسند خود بزرگترین و مؤثرترین ابزار تولید محتوا و مفاهیم، تناسبات اجتماعی و به طورکلی پیامرسانان فرهنگ در جوامع هستند. تصویرسازی، نیازسنجی، ترغیب، اقناع، آگاه سازی، ارتباطات مؤثر و بهرهگیری از فناوریهای نوین در حوزهرسانهای است که بسیاری از کشورها را در زمره برترین مقاصد جذب توریست در جهان قرار داده است. بدیهی است که ایران و به تبع آن شهر تبریز، ازنظر جاذبههای گردشگری، میراث تاریخی و فرهنگی و اکوتوریسم داشتههای فراوانی دارند و با کمی تلاش میتوان صنعت گردشگری در ایران را تا حد قابل توجهی گسترش داد. رویداد تبریز 2018 یک فرصت استثنائی برای گردشگری شهر تبریز است که برنامهریزی و مدیریت صحیح این رویداد میتواند نقطه شروعی برای گردشگری شهر تبریز قلمداد شود.
یکی از شاخصهای اصلی و مهم برای توسعه گردشگری بازاریابی و تبلیغات میباشد. چیزی که یکی از ضعفهای شهر تبریز در امر گردشگری است. عدهای بر این باورند که گردشگران منتظر سال 2018 هستند که با شروع سال میلادی چمدانهای خود را بسته و عازم شهر تبریز شوند. حتی برخی برای این اتفاق آمار و ارقام هم پیشبینی میکنند. غافل از اینکه رویداد تبریز 2018یک فرصتی استثنائی برای معرفی و تبلیغ شهر تبریز به جهانیان است؛ که اگر درست عمل شود میتوان انتظار ورود گردشگران را نیز داشت. اگر دوران گردشگر پذیری در تبریز را به 15 روز نوروز و 3 ماه تابستان خلاصه کنیم چیزی حدود 8 ماه در سال برای دعوت از گردشگران برای حضور در تبریز وقت وجود دارد. فرصت مهم 8 ماهه دعوت از گردشگران برای حضور در تبریز همیشه در سایه کم توجهی مسئولان گردشگری استان و تبریز و نبود استراتژی صحیح تبلیغاتی ازدست رفته است. گردشگری، صنعتی مبتنی بر تبلیغات است. هیچ عقل سلیمی قبول نمیکند که تبریز بدون داشتن تبلیغی مناسب و موثر در این عرصه، بتواند با غولها و مراکز عمده گردشگری ملی و فرا ملی رقابت کند. صنعت گردشگری صنعتی است که درآمد حاصل از آن میتواند بسیاری از مشکلات اقتصادی تبریز و استان را برطرف کند. قابلیتهای گردشگری تبریز به قدری هست که بشود از آن در جهت جذب گردشگر استفاده کرد ولی بیعملی مسئولان امر در امر تبلیغات و محدود کردن فعالیتهای گردشگری در بازه زمانی تابستان و نوروز و اکتفا کردن به برگزاری چند نمایشگاه صنایع دستی بخشنامه شده از مرکز در تبریز و برخی شهرهای ایران، باعث شده است، رقیبان سالیان سال گوی سبقت را از ما بربایند. علی رغم اهمیت صنعت گردشگری و همچنین وجود ظرفیتهای بالای گردشگری در استان، تاکنون برنامه ای علمی و عملی برای توسعه گردشگری استان و تبریز تدوین نشده است و حلقه مفقوده گردشگری ما به تحقق تبلیغات است. عدم توجه به کارکرد صحیح تبلیغات و بهرهبرداری از فرصتهای تبلیغاتی باعث گردیده است که صنعت گردشگری تبریز، همچنان اتفاقی بیبرنامه و بدون شناسنامه باشد. توجه به امر تبلیغات در صنعت گردشگری، همان دعوتنامهای است که میتواند گردشگران را به حضور در تبریز در سال 2018 و سا لهای بعدی ترغیب کند.
آموزش و فرهنگسازی
یکی از اصلیترین عوامل رشد و توسعه صنعت گردشگری درهمه کشورها، فرهنگ چگونه رفتار کردن با گردشگر می باشد. این نکته که هر گردشگر در کنار بازدید از جاذبههای گردشگری، بافرهنگ و رفتار مردم جامعه میزبان نیز آشنا میشود، اهمیت بسیار دارد. گردشگران میتوانند بهترین سفیران تبلیغاتی باشند؛ درحالیکه مثبت و یا منفی بودن این تبلیغات، به رفتار جامعه میزبان بستگی دارد. تمامی کسانی که به نحوی با گردشگران ارتباط دارند، باید آموزش ببینند و میزان آموزش به نوع ارتباط بستگی دارد. عدم آموزش کافی در چگونگی رفتار با یک گردشگر،نه تنها سبب نارضایتی گردشگر و از بین بردن فرصتهای بعدی برای حضور وی در جامعه میزبان میشود، بلکه شکلگیری تصویری منفی و ناخوشایند در ذهن وی به دنبال خواهد داشت.نمونه بارز برای این امر، گردشگری سامت شهر تبریز درسا ل های اخیر می باشد که به دلیل مدیریت ضعیف و داشتن برخورد غیر حرفه ای و نا مناسب با گردشگران سلامت، فرصت مناسبی که برای توسعه گردشگری در شهر تبریز به وجود آمده بود، از دست رفت. فرصتی که در حد منطقه و بیشتر در حد کشور آذربایجان بود. ولی رویداد تبریز 2018 ابعادی بین المللی دارد که اتفاقات این رویداد، چه مثبت و چه منفی، تأثیراتی بین المللی خواهد داشت. ارگانها و سازمانهای گردشگری و مردم عادی، دو گروه از عناصری هستند که گردشگران در شهر تبریز با آنها سروکار دارند. استفاده از راهنمای تور تعلیم نیافته، میتواند لطمههای جبران ناپذیری بر مقصد گردشگری وارد کند، چرا که راهنمای گردشگری به عنوان پل ارتباطی میان فرهنگها است. در عرصه تورگردانی، با آموزش تخصصی راهنمایان و نظارت دقیق بر تورها میتوان مشکلات مربوط را حل کرد. گردشگر در طول سفر خود تنها با راهنمای تور سر و کار ندارد بلکه ازلحظهی ورود به فرودگاه و روبرو شدن با کنترل کنندهی روادید تا لحظهی خروج با افراد مسئول و مردمان عادی نیز روبرو میشود. مسوولان فرودگاه، راهنمای تور، رانندهی وسایل نقلیه، راهنمای دفاتر اطلاع رسانی، راهنمای محلی، راهنمای موزه، مدیر تور، مهماندار قطار و هواپیما، فروشندگان و مردم عادی از جمله افرادی هستند که یک گردشگر در مدت حضور خود در کشور میزبان، با آنها روبهرو میشود. در این صورت رفتار تمامی این افراد نقش تعیین کنندهای در میزان رضایت گردشگر دارد. هریک از افرادی که گردشگر در مسیر سفر خود با آنها روبرو میشود، به عنوان نمایندهی «فرهنگ ایرانی» هستند. از طرفی دیگر، مردم شهر تبریز میهماننواز شناخته شدهاند اما با این وجود، کاستیهایی وجود دارد که برطرف کردن آنها ابتدا نیازمند شناسایی است. دریافت مبلغی چند برابر کرایه معمول تاکسی، با این تصور که گردشگر از میزان مبلغ آن بیخبر است، آثارنامطلوبی به دنبال دارد. هر گردشگر قبل از سفر به مقصد، درخصوص تمام هزینهها اطلاعاتی جمعآوری میکند و درصورتیکه مورد سوء استفادههای مالی قرار گیرد و یا بر اساس آنچه پرداخت میکند، خدمات شایستهای دریافت نکند، تبلیغات منفی فراوانی را پس از سفر، برای مقصد گردشگری پدید میآورد. شایسته است هر یک از ما، به عنوان نماینده فرهنگ ایرانی، با برخورد صحیح با گردشگران، از ترویج تبلیغات منفی علیه کشورمان جلوگیری کنیم و راه را برای توسعهی گردشگری هموارسازیم.
مدیریت واحد شهری
برای مدیریت مناسب و منظم هر مجموعهای نیاز به یک متولی است، متولیای که با شناخت خوب و کافی از نقاط قوت و ضعف مجموعه خود بتواند راهکارهایی را برای برطرف شدن این نقیصه داشته و درنهایت عواقب مثبت و منفی کارهای خود را بپذیرد.
مدیریت واحد شهری به معنی برنامهریزی، اجرا و نظارت بر کلیه امور شهری از قبیل خدمات و زیرساختهای شهری از طریق یک مرجع(شهرداری) میباشد. هدف اصلی در خصوص مدیریت واحد شهری ایجاد هماهنگی در فعالیتهای اجرایی و شهری، بین نهادهای اجرایی و جلوگیری از دوباره کاری، اسراف و سردرگمی و …است. یکی از مشکلات شهر تبریز در رویداد تبریز 2018 ، ناهماهنگی میان ارگانها و نهادهای تصمیم گیر در این رابطه است. از زمانیکه انتخاب شهر تبریز به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای جهان اسلام به مردم و مسئولین شهر تبریز اعلام گردید تا به امروز کارگروهها، نشستها و هم اندیشیهای مختلفی برگزارشده است که همه این موارد منتج به یک تصمیم عملی و اجرایی نشده و مردم شاهد تغییر و تحول محسوسی در سطح شهر در این رابطه نبودهاند.
علت عدم هماهنگی سازمانها و نهادهای مربوط به رویداد تبریز 2018 چیست؟
آیا این موضوع بیانگر نیاز شهر به مدیریت واحد شهری نیست؟
آیا در یک رویداد بین المللی که توانمندی ها و وجهه شهر را محک میزند، این معضلات قابل قبول است؟
اتخاذ تصمیم در مورد گردشگری، به ویژه گردشگری شهری نیازمند همکاری تمامی نهادهای شهری در این زمینه است.
چراکه گردشگران شهری و نیازهای آنها جدای از مردم محلی نبوده و در خیلی از موارد مشترک هستند. در حقیقت به منظور رسیدن به یک تصمیم واحد و قابل اجرا در خصوص گردشگری شهری، به تبعیت از خود شهر، ما نیازمند مدیریت واحد شهری هستیم. هدف اصلی در خصوص مدیریت واحد شهری ایجاد هماهنگی در فعالیت های اجرایی و شهری، بین نهادهای اجرایی و جلوگیری از دوباره کاری، اسراف و سردرگمی و … است. درواقع با تجربه فعالیت چند سال گذشته شوراها و به تبع آن شهرداریها مشخص شد که شهر را نمیتوان با قوانین و ساختار موجود اداره کرد . درواقع عدهای که معتقد بودند با تشکیل شوراها بسیاری از مشکلات شهر برطرف میشود به این نکته واقف شدند که حل مشکلات تنها به وسیله شوراها و شهرداریها غیرممکن است چرا که شوراها و شهرداری ها برای انجام کوچک ترین فعالیت ها وعمل کردن مصوبات نیازمند همکاری بسیاری از سازمانها، نهادها و ادارات دیگر هستند که در صورت مخالفت و عدم همکاری به معنای واقعی میتوان گفت کار شهرداری مختل و به تبع آن موجب ایراد خسارت به شهروندان خواهد شد. چیزی که عیناً در مورد مدیریت رویداد تبریز 2018 مشاهده میشود. ازاین رو بحث مدیریت واحد شهری و نقش آن در ابعاد مختلف گردشگری شهری از بحثهای مهمی است که میتواند شهرها را دررسیدن به توسعه گردشگری متوازن یاری رساند.
