پس از حضور در پارلمان صنعت استان در روزی برفی به سراغ کسی می‌رویم که اولین روزهای تصدی صدارت امور اجرایی این استان را سپری می‌کند. چند ماه پیش مسندنشین یکی از شرکت‌های پایین دستی صنعت نفت بود و با او در تهران از ماشین‌سازی تبریز و خروج آن از ریل به گفتگو نشسته بودیم. این بار در زادگاه‌اش اردبیل و در قامت عالی‌ترین مقام اجرایی استان از اردبیل 96، دغدغه‌ی صنعتگران منطقه و… با او صحبت کردیم، آنچه در پی می‌آید گفتگوی اختصاصی ماهنامه‌ی کارایی با اوست.
کارایی : آقای استاندار قبل از اینکه به استان و اردبیل بپردازیم، موضوعی کلی را مطرح می‌کنیم، استاندار چه وظایفی دارد و برای انجام این وظیفه چه ویژگی‌هایی را باید داشته داشته باشد؟
خدابخش : در جلسه‌ی هیات دولت در هنگام انتخاب اینجانب، دکتر روحانی تعبیری به کار بردند که گفت، استاندار رئیس جمهور استان است. درقانون هم بالاترین مقام اجرایی استان است. اعمال و اجرای سیاست های کلی دولت از طریق دستگاه های اجرایی ذی ربط وظیفه اصلی اوست. اصلی ترین ویژگی او این است که برنامه دولت را درست درک بکند، بپذیرد و ضمن اعتقاد به آن در جهت تحقق آن تلاش کند. جامع نگری در حوزه های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از دیگر ویژگی های او برای اجرای سیاست های دولت است. مدیریت زمان با توجه به زمان حداکثر چهارساله از دیگر ویژگی های اوست تا این اقدامات را نهادینه کند. تشخیص اولویت ها، چرا که استان ها با توجه به ویژگی ها و شرایطشان اولویت های متفاوتی دارند. مثلا در کشور ما اولویت مسائل اقتصادی را داریم ولی در استان برخورداری مثل یزد اولویت به سمت دیگری می رود. و یا استانی مانند اردبیل با سابقه 20 ساله در استان شدن و به دلیل شرایط مرزی و دور بودن از مرکز و غیر برخورداری اولویت هایش متفاوت است. استاندار به عنوان رئیس شورای تامین استان، وظیفه تامین امنیت استان را دارد. هم مردم امنیت داشته باشند، هم تشکل ها واحزاب در نتیجه فضا باز خواهد شد برای مسائل فرهنگی، اجتماعی و مخصوصا اقتصادی.
کارایی : برخی‌ها یکی از ضعف‌های اساسی منطقه‌ی آذربایجان را ویترین نامناسب برای ارائه‌ی توانمندیها می‌دانند. به این مفهوم که علی‌رغم وجود پتانسیل بالا، در ارائه و شناساندن آن ضعف داریم، جنابعالی که چند وقتی است مسئولیت استان را به عهده گرفته‌اید، چه برنامه‌ای در این زمینه دارید؟
خدابخش : بنده بومی استان هستم و یک شناخت عمومی که همه از این منطقه دارند را بنده هم دارم. این منطقه آب و خاک خاص خود را دارد. دامداری، باغداری، گردشگری، آب گرم و… . همین اطلاعات عمومی که مردم دارند اگر ما مدیریت کنیم که کارآفرینان، سرمایه گذاران بیایند در این حوزه ها کنند، تبدیل به وظیف عمده بنده می شود. در نتیجه کار عمده بنده به جای معرفی توانمندیها، موانعی که باعث شده که سرمایه‌گذاری ها در حوزه های ذکر شده شکل نگیرد را شناسایی و سپس برای رفع آنها اقدام کنیم.
در مرحله دوم فرمایش شما می تواند شکل اجرایی پیدا کند، قبلا زحماتی کشیده شده برای ارائه این توانمندیها، مثلا در حوزه معدن، برای آن هایی که منطقه را نمی شناسند، اطلاعات جمع آوری می شود. تا کسانیکه به دنبال سرمایه‌گذاری های با ریسک کمتر هستند حضور پیدا کنند.
صنعت گردشگری یکی از صنایع اشتغالزاست. گردش مالی خوبی نیر ایجاد می کند، ریسک کمتری هم دارد. ولی باید دید متناسب با منطقه چه بخشی از گردشگری می تواند درمنطقه توسعه پیدا بکند، در دنیا نقاط گردشگری موفقی داریم که می توان از تجارب آنها استفاده کرد.
کارایی : در همین صنعت گردشگری که می‌فرمایید با توجه به پتانسیل‌های موجود قرار است به چه سمتی حرکت شود. الان منطقه با رشد گردشگران سلامت مواجه شده و روزانه خیل عظیمی از گردشگران سلامت از همین بیله سوار در استان شما وارد کشور می‌شوند. همچنین سود گردشگر سلامت در طول اقامت او نهفته و برای دوران نقاهت بیماران، منطقه‌ی اردبیل یکی از بهترین‌هاست. البته به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی مناسب در این خصوص صورت نگرفته و برای مثال دلالان سلامت به معضل تبدیل شده است که به این گردشگران با قیمت‌های نجومی خدمات می‌دهند و این مسئله می‌تواند به مرور این فرصت را در جهت منفی تحت تاثیر قرار دهد. در این ارتباط راهکار مناسب چیست؟
خدابخش : قبلا در این منطقه استخر آب گرم بود روباز و غیر بهداشتی، الان زحماتی کشیده شده این استخرها بهداشتی شده ولی همچنان استخر است.کسی که به سرعین سفر می کند تصورش از رفتن به این منطقه رفتن به استخر نیست چرا که در همه جای ایران وجود دارد. در دنیا این ویژگی به دو صورت استفاده می شود، اول به صورت آب درمانی با استفاده از پزشکانی که دوره لازم را دیده اند، دوم در قالب یک مکان دیدنی با قیمت بالاتر. ایجاد مراکز خرید، فرهنگی و تفریحی برای پر کردن اوقات فراغت از دیگر کارهایی است که در کنار آبگرم های معدنی میتوان انجام داد.
بقعه شیخ صفی الدین که ثبت جهانی شده، جاده خلخال به اسالم، نمین به آستارا، گردنه حیران مکان هایی است که با برنامه ریزی منسجم و سرمایه‌گذاری برای زیرساخت هایی چون هتل، رستوران و سرویس بهداشتی می تواند محل استراحت گردشگران باشد. سرمایه‌گذاری جهت دار هدف ما دراین حوزه است. با توجه به افزایش نرخ ارز حضور گردشگران سلامت نیز در منطقه افزایش یافته است. به تبع آن تقاضایی شکل گرفته و ما آمادگی لازم را نداشتیم، خوب افرادی هم در این بین سودجویی خواهند کرد.
باید بخش خصوصی را هدایت کنیم تا تشکل هایی شکل بگیرند وبا اخذ مجوز از سازمان های ذی ربط مانند میراث فرهنگی و گردشگری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، اماکن و … بتوانند این حوزه را مدیریت کنند.هم در این راستا نرخ های مشخصی تعیین شود. چرا که این عزیزان مهمان ما هستند و اصل مهمان نوازی هم می‌گوید که نباید در حق آنها اجحاف شود.
پیشنهاداتی شده است که چند ماه فصل سرما را در دامنه کوه سبلان به فرصت های سرنایه گذاری تبدیل کنیم. ما کشوری مثل سویس راغ داریم که از سرد بودن خود در قالب ورزش های رمستانی استفاده می کند. ما نیز با انتخاب مشاوری مناسب باید از ظرفیت های زمستانی منزقه بهره برداری کنیم.
کارایی : با توجه به شناختی که شما از منطقه دارید مزیت رقابتی اردبیل نسبت به سایر مناطق چیست؟ در این ارتباط چه برنامه‌ریزی شکل خواهد گرفت؟
خدابخش : در بعضی تولیدات ما در کشور اول هستیم و یا نسبت به جمعیت خود مازاد تولید داریم. در شیر و گوشت قرمز به اندازه 4 و یا 5 برابر سهم اردبیل تولید داریم. این تولیدات به بقیه استانها منتقل می شود. این قابلیت به شرط تکمیل زنجیره ارزش می تواند به مزیت برای منطقه تبدیل شود. ماباید صنایع وابسته به کشاورزی و دامداری را توسعه بدهیم ، در این بخش برای صنایع تبدیلی فرصت های زیادی وجود دارد.
به لحاظ معدنی استان بکر است. ما واحد بزرگ مبتنی بر معدن فقط سیمان نمین را داریم که باید آن را توسعه بدهیم. در مشکین شهر رگه های مس که ادامه سونگون است را داریم که سرمایه‌گذاری برای استحصال آن صورت نگرفته است.سرمایه‌گذاری در حوزه معدن و گردشگری باید شکل متفاوتی به خود بگیرد. در گردشگری با هدف جذب 10 میلیون گردشگر باید شکل متفاوتی از سرمایه‌گذاری را انجام بدهیم. هم در تابستان و هم در زمستان. در ذیل این آب درمانی در درجه اهمیت بالایی است.
کارایی : یکی از ایراداتی که در اتاق بازرگانی اردبیل مطرح شد، نقش سیاسی کاری در صنعت و تولید است. برخی اعضای هیئت رئیسه‌ی اتاق معتقدند تعدادی از سرمایه‌گذاری‌ها مثل پتروشیمی اردبیل الزاما توجیه اقتصادی ندارد و گره خوردن آنها با منافع عده‌ای علت پیگیری آن است. این دست‌اندرکاران معتقدند با سرمایه و تسهیلات مورد نیاز مشخص شده برای این مجموعه، میتوان به توسعه‌ی 270 واحد تولیدی در منطقه کمک کرد. با توجه به سبقه‌ی شما در صنایع پایین دستی نفت و پتروشیمی در این ارتباط چه نظری دارید؟
خدابخش : بنده تعارضی در این داستان نمی بینم، اگر حتی با پیگیری نمایندگان مجلس مثلا پتروشیمی اردبیل در حال شکل گیری است، موردی وجود ندارد. چرا که نماینده که نوع محصول تولیدی پتروشیمی را که تعیین نمی کند، بلکه از بعد عدالت اجتماعی به شرکت ملی نفت ایران مراجعه می کند، این کار نوجیه پذیر است. ولی نوع محصول و تولید این پتروشیمی توسط شرکت مادر باید کارشناسی شود. الان این بجثی که در ارتباط با توجیه پذیری اقتصادی پروژه ها شکل گرفته باید بگویم بعد از نوسان نرخ ارز شکل قضیه متفاوت شده بعضی پروژه ها که توجیه نداشتند، توجیه پذیر شدند و بالعکس. ضمنا اگر این طرح توجسه نداشت که صندوق توسعه ملی هم به آن تسهیلاتی پرداخت نخواهد کرد. پتروشیمی با توجه به اطلاعات بنده الان توجیه دارد. چرا که پتروشیمی اراک که سهامدار اصلی اردبیل است، چون از صندوق توسعه ملی تسهیلات می گیرند، در دو مرحله صندوق و بانک عامل توجیه اقتصادی آن را بررسی می کنند. ضمنا صندوق توسعه که سهم استانی ندارد که می گوییم به جای این می شود 270 واحد دیگر را توسعه داد، لذا هر دو بحث را می توان پیگیری کرد.
کارایی : یکی از انتقاداتی که همیشه از دولتها در این منطقه می شود، سرمایه‌گذاری کمرنگ دولت است. حال هم که اصل 44 قانون اساسی این بحث را تشدید کرده است، رویکرد شما نسبت به حضور سرمایه گذاران اردبیلی خارج از استان و ترغیب آنها به سرمایه‌گذاری در منطقه چیست؟
خدابخش : با توجه به اینکه ما توزیع سرمایه متوازان در در کشور نداشتیم به تبع آن مناطق کم برخوردار و بیش برخوردار شکل گرفته است. در جلسه ای که به همیین منظور در تهران داشتیم برای توسعه متوازن بحث هایی مطرح شد تا با احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور . به روز کردن شاخص ها به این امر بپردازیم. ممکن است یک استان از لحاظ شاخص بهداشت و درمان پایین ولی در صنعت بالا باشد. متناسب با این شاخص ها باید به نوعی محرومیت زدایی شود. در برنامه ششم توسعه این عدم برخورداری تاریخی باید حل شود، این از طرف دولت. در بخش خصوصی در جلساتی که با سرمایه داران اردبیلی و غیر اردبیلی داریم برای اولویت ها بحث وتبادل نظر می کنیم. از نظر بنده قدم اول احترام به این عزیزان است. ایجاد فضایی که با رغبت و آسودگی خیال به سمت سرمایه‌گذاری بیایند.
گام دوم ایجادسهولت در سرمایه‌گذاری می باشد، بطوریکه در قالب پنجره واحد به آنها خدمات بدهیم و او را در مقابل 14 سازمان وارگان اسیر نکنیم. اشتغال الان برای ما مهمترین دغدغه است. دولت با محدودیت منابع روبروست لذا ایجاد اشتغال باید توسط سرمایه‌گذاری بخش خصوصی انجام شود. نقش ما به عنوان خدمتگذار باید رفع موانع، ایجاد تسهیل در فرآیندهای اجرای می باشد. الان بیشترین وقت بنده طی جلسات مشترک بین واحدهای صنعتی و بانک ها می گذرد. واحدها به دلیل نبود سرمایه در گردش در تامین مواداولیه مشکلات اساسی دارند. بانک در ازای مطالبات و عدم پرداخت اقساط، اموال شرکت های تولیدی را توقیف می کند، در نتیجه سیستم اقتصادی قفل می شود. ما جلوی این کار را باید بگیریم. شرایط اقتصادی در حال حاضر خارج از کنترل واحد صنعتی بوده است. شاید با پرداخت یک میلیارد تومان سرمایه در گردش، واحد بتواند به روند تولید خود ادامه داده و اقساز یک وام پانزده میلیارد تومانی را برگرداند. ما کارخانجاتی داریم که پلمب شده است و هیچ چیزی ندارد، عده ای بیکار شده اند، سرمایه گذار سرخورده شده است، بانک به اقساط خود نرسیده و…
کارایی : در پایان با توجه به موارد مطرح شده به عنوان شخص اول اجرایی استان سال 96 اردبیل را برای ما تصویر کنید؟
خدابخش : تلاش این است که در بعد جذب سرمایه‌گذاری به سمتی برویم که بتوانیم اشتغال را افزایش بدهیم. الان 60 هزار بیکارد دراین استان داریم. اگر اوضاع به همی نحو برود این عدد بیشتر هم خواهد شد. این عدد درصد 17-18 درصد بیکاری را نشان می دهد. هدف ما این است که در پایان دوره این نرخ را تک رقمی کنیم.
