وارد شدن در طرح جاده ابریشم جدید و استفاده از مزیت های نسبی نقش ما را در رابطه با کشورهای قفقاز برجسته تر می نماید
گفت وگو با سعید وثوقی استاد روابط بین الملل دانشگاه اصفهان
به نظر شما نتایج انتخابات ایران برای کدام کشورها واجد اهمیت بود؟
به نظر من تمام کشورهایی که تعامل با ایران را به نفع خود می دانند فرآیند انتخابات در ایران را دنبال می کردند. همین طور کشورهایی که به ایران به عنوان یک بازار منابع خام و بازار فروش کالا نگاه می کنند. در این رابطه می بایست به این نکته هم اشاره کنم که حتی کشورهایی که از تحریم هایی که علیه ایران وضع شده بود، منافع زیادی بردند، هم از انتخاب آقای روحانی منتفع خواهند شد.
به نظر شما دولت دوازدهم در عرصه سیاست خارجی، چندجانبه گرایی را در اولویت کار خود قرار خواهد داد یا به یک جبهه معین مثلا به سمت غرب یا اتحادیه اروپا متمایل تر خواهد
شد؟
با توجه به موقعیت ما در جهان امروز، دولت دوازدهم علی القاعده می بایست سیاست چندجانبه گرایی که من آن را «معامله با هرکسی که منافع ما را تامین کند» می نامم، دنبال کند. ما هم اکنون در شرایطی نیستیم که بخواهیم فقط به اروپا یا هر جبهه دیگری فکر کنیم. زیرا از نظر جامعه غربی، هنوز و به طور جدی در مظان اتهامات مرتبط با نقض به اصطلاح حقوق بشر قرار داریم. در مورد اروپایی ها مشکل دیگری نیز وجود دارد و آن این است که از رویکرد و نحوه رفتار شرکت ها و بانک های آمریکایی و دولت آمریکا در قبال ایران و سرمایه گذارانی که قصد انجام سرمایه گذاری در این کشور دارند، اطمینان کامل ندارند. اروپایی ها هنوز اطمینان ندارند که آیا معامله با ایران از نظر آمریکا مشروع است یا خیر.
روی کار آمدن ترامپ و رویکردی که وی در قبال برجام و توافق هسته ای ایران دارد، باعث شده تا برخی کشورهای منطقه به رهبری عربستان در صدد شکل دهی به یک جبهه مقابله منطقه ای منسجم امنیتی و اقتصادی علیه ایران هستند. بهترین سیاستی که دولت دوزادهم می تواند در قبال این جبهه داشته باشد چیست؟ به طور کلی بهترین سیاست خارجی که می توان در خاورمیانه بحران زده در پیش گرفت چیست؟
بهترین سیاست، حفظ خونسردی و وارد نشدن به دیالوگ های تنش آمیز و به دست گرفتن ابتکار عمل در صحنه دیپلماسی با مانورهای غیراحساسی و نشان دادن یک چهره معقول از ایران در مجامع بین المللی است. این همه بدین معنی است که به عنوان مثال، دیگر نبایستی شاهد تکرار وقایع مرتبط با سفارت عربستان باشیم. همچنین نباید اجازه داد تا رفتار آمریکایی ها دستاویزی برای مقابله سیاسی میان گروه های سیاسی داخلی به دست دهد.
در خاورمیانه هم می بایست با تمام توان در جهت تنش زدایی گام برداشت البته در کنار مانورهای دیپلماتیک در صحنه سوریه، عراق و یمن که در حقیقت میدان بازی ما در خاورمیانه هستند. موفقیت در این مناطق می تواند قدرت چانه زنی دیپلماتیک ایران را افزایش دهد. باید از کارت های خود در این مناطق به بهترین شکل استفاده کنیم.
به نظر شما چنانچه دستگاه دیپلماسی دولت دوازدهم به قدر کافی موفق عمل نماید، می توان به موفقیت هایی که احتمالا در حوزه دیپلماسی اقتصادی نیز کسب می گردد امیدوار بود؟
در حوزه اقتصادی ما باید قائل به یک زمان معقول برای بدست آوردن منافع و فرصت ها باشیم. می دانیم که اقتصاد حوزه ای دیر بازده است. نمی توان انتظار داشت آن گونه که در کشورهای پیشرفته، سرکارآمدن یک دولت با فاصله کمی در زندگی مردم نمود پیدا می کند، در ایران هم این گونه باشد. دایره تخریبی که در دولت قبلی به وقوع پیوست، آنقدر زیاد است که مدت ها زمان خواهد برد تا خرابی ها ترمیم شود. اما این نکته را نمی توان از یاد برد که میزان رشد و توسعه اقتصادی ما تابعی از تعاملات خارجی ما می باشد. اگر ما بتوانیم با تنش زدایی با دنیای پیرامون خود تعامل بیشتری داشته باشیم، آثار کوتاه مدت آن را در تغییر شرایط کسب و کار و رونق تولید شاهد خواهیم بود.
آیا در دولت دوازدهم، سیاست خارجی دولت در قبال منطقه اوراسیا ادامه سیاست های قبلی خواهد بود؟
در حوزه اوراسیا و قفقاز جنوبی باید برای ایجاد توازن با قدرت روسیه و ترکیه تلاش شود. به نظر من اینکه ایران بتواند نقشی را بر عهده بگیرد که در راستای ایجاد توازن میان قدرت روسیه و ترکیه در منطقه باشد، حرکت موفقی است. ما باید از مزیت های نسبی خود در جلب نظر کشورهای قفقاز استفاده کنیم. برای این کار نیاز به ایجاد زیر ساخت هایی داریم. وارد شدن در طرح های جاده ابریشم جدید، گسترش راه آهن، جاده و امکانات بندری در سواحل جنوبی و حتی در ساحل خزر می تواند به ما در این زمینه کمک کند. نباید فراموش کرد که ما نمی توانیم به لحاظ سیاسی در حوزه قفقاز به عنوان یک بازیگر مستقل عمل کنیم، پس باید توان خود را در ارائه خدمات ترانزیتی، حمل و نقل جاده ای و امثال آن متمرکز کنیم.
به نظر شما سیاستی که بتواند منافع ملی ایران را در ارتباط با تعاملات پیچیده با ترکیه تامین نماید چیست؟
ترکیه هم برای تامین منافع خود به ایران نیاز دارد، اما به نظر می رسد ما در قبال نفوذ فرهنگی و اقتصادی ترکیه در منطقه، کارت های زیادی با رویکرد اسلامی و استفاده از فاکتور مذهب و ایدئولوژی نداریم. ناگفته نماند که ترکیه می تواند هم از مزیت عضویت در ناتو و در کنار غرب بودن استفاده کند و هم از توان بازیگری در کنار آذربایجان و روسیه.
