میزان و نحوه مصرف ، عامل خشکیدن دریاچه

فاخری فرد : ابتدا می خواهم در رابطه با تاریخچه خشک شدن دریاچه مطالبی را عرض کنم وقتی به آمار سطح آب دریاچه نگاه می کنیم متوجه می شویم که از سال 1374 به این طرف که آب حداکثری را داشتیم یعنی چیزی حدود 32 میلیارد مکعب، اما متاسفانه امروز علیرغم اقداماتی که ستاد احیا انجام داده است و منجر به افزایش 26 سانتی متری آب دریاچه نسبت به سال گذشته شده نزدیک به 2 میلیارد متر مکعب آب داریم یعنی می توان گفت که در طول 21 سال 30 میلیارد مکعب از آب دریاچه را از دست داده ایم. در خصوص خشک شدن دریاچه ارومیه صحبت های زیادی شده است و ما خودمان هم یک سری علل را در رسانه ها اعلام کردیم. علت اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه ، میزان و نحوه مصرف است ببینید نسبت به میانگین درازمدت در حوزه دریاچه ارومیه 18 درصد کاهش بارش داریم. منتها این کاهش مربوط به تغییرات اقلیم جهانی است و این مقدارکاهش بارش معادل 500 میلیون متر مکعب کاهش در ورودی آب به دریاچه است در صورتی که 5/3 میلیارد حق آبه سالانه دریاچه بوده است و اگر این 500 میلیون را کم کنیم 3 میلیارد متر مکعب آب باقی می ماند و همین 3 میلیارد دریاچه را حفظ می کرد و ابدا خشکیدگی پیش نمی آمد منتها این 3 میلیارد برای دریاچه باقی نماند و طبق تخمین فقط حدود نیم میلیاردمترمکعب آب به دریاچه می رسید چون لایروبی رودخانه ها و کاهش مصارف از آبهای سطحی خوشبختانه وضعیت فعلی دریاچه را بهبود بخشیده است و امید است با این اقدامات به تثبیت مطمئن رسید.

کارایی : اشاره داشتید که این 3 میلیارد مترمکعب آب برای دریاچه باقی نماند، در این مورد توضیح بفرمایید؟
فاخری فرد : بیست سال قبل سطح زیر کشت در حوضه تقریباً حول و حوش 120 هزار هکتار بود امروز این عدد به 480 هزار هکتار به صورت رسمی و 600 هزار هکتار به صورت غیر رسمی می رسد. ما معمولاً برای هر هکتار زمین یک لیتر در ثانیه حق آبه در نظر می گیریم. الان 480 هزار هکتار نشان دهنده این است که 360 هزار هکتار افزایش سطح زیر کشت داشتیم و از طرفی الگوی باغات ما تبدیل به الگوی درختان پرمصرف شده به طور مثال در کل حوضه 40 هزار هکتار درخت مو داشتیم که تبدیل به سیب شده است و همانطور که می دانید سیب هم یکی از پرمصرف ترین محصولات بین میوه جات است و در صورت نداشتن آبیاری مرتب سیب های کوچک و کم کیفیت تولید می شود و به همین دلیل باید آب کافی به آن برسد پس ما با این حساب و کتاب تئوری متوجه می شویم که نزدیک به 6/3میلیارد مترمکعب آب را صرف توسعه کردیم در واقع حدود 5/2 میلیارد آن از حقابه دریاچه بوده و بقیه از آب های زیرزمینی تامین می شود. پس میبینید که این کار را ما خودمان انجام داده ایم و تقصیر طبیعت نیست. ما سدها را احداث کرده ایم و آب ها را مهار کرده و صرف کشاورزی نموده ایم خب طبیعتاً وقتی آب به دریاچه نرسد چنین بلایی سرش می آید. پس این که می گویند تغییرات اقلیم جهانی به صورت کلی بارش را کاهش داده و این کاهش باعث خشکیدگی است منطقی به نظر نمیرسد و در مقایسه با حق آبه 5/3 میلیاردی قبلی خیلی درصد ناچیزی است و یک هفتم آن است و مابقی کسری را خودمان بوجود آورده ایم.
کارایی : لطفا تاثیرات خشک شدن دریاچه ارومیه را توضیح دهید.
فاخری فرد :در رابطه با تبعات خشک شدن دریاچه ارومیه می توان اشاره نمود که این خشک شدن تبعات بسیاری دارد تبعات بهداشتی و تبعات اکوسیستمی که برای ما محرز است و ثابت شده است. امروز روستاها و شهرهایی که در اطراف دریاچه وجود دارند در معرض ریزگردهای ناشی از خشکیدگی دریاچه هستند و این را من نمی گویم، مسئولین ستاد و اکیپ های پزشکی و بهداشتی که تشکیل شده اند میگویند واقعاً دیده میشود که در آنجاها بیماری های پوستی، سرطان، بیماری های کودکان همگی در حال افزایش هستند که عامل آن طبیعتاً خشک شدن دریاچه است. شما اگر در اطراف دریاچه باشید و بادی بیایید متوجه شدت قضیه می شوید. خب تبعات بهداشتی تقریباً محرز شده است آسم زیادتر شده است و مشکلات تنفسی وجود دارد. تبعات کشاورزی و اینکه چه تاثیری بر روی کشاورزی ما گذاشته است. خب باغاتی که در آنجا وجود دارد در حال خشک شدن است و ریزگردهایی که تولید میشوند روی زمین می نشینند و شوری خاک را زیاد می کنند و درخت هایی که شور دوست نیستند و حساس به شوری هستند رو به خشکی و از بین رفتن می روند و ما این را می بینیم.
در رابطه با اثرات اکوسیستمی که دانشجویان ما در پایان نامه هاشان تحقیقاتی انجام داده اند عملاً می بینیم که خشک شدن دریاچه در دمای مینیمم و ماکسیمم منطقه تاثیر گذاشته است میدان تغییرات دما زیادتر شده است یعنی شدت سرما و گرما در روزهای سرد و گرم در شهرهای اطراف بیشتر شده و بالاتر رفته است. خب در عین حال می دانید که زمین، زمین سیاه یا قهوه ای اشعه را جذب نموده و آن را تبدیل به چیز مفیدی می کرد که باعث رشد گیاه می شد امروز زمین سفید و نمکی نمایان شده است و اشعه ماورای بنفشی که می آمد و زمین آن را جذب می کرد با یک سطحی مواجه شده است که آن را پخش می کند که عملاً عامل انواع بیماری هاست و خود سطح نمکی نیز دارای تشعشع مضر می باشد. تبعات اقتصادی هم کاملاً مشخص است در روستاهای ما عملکرد محصولات کاملاً کاهش پیدا کرده است.

جهت مطالعه ی ادامه این گفتگو ، لطفا به صفحات 18 الی 21 ماهنامه مراجعه نمایید.